Ναός Αγίου Πνεύματος στην Αύγο Καβουσίου-Κτισμένος στην Ενετοκρατία ως καθολικό Μονής

 

Ο ναός του Αγίου Πνεύματος, στην είσοδο της κοιλάδας της Αύγου, απέναντι από το εντυπωσιακό φαράγγι του Μέσωνα, υπήρξε κατά την Ενετοκρατία Καθολικό μικρού μοναστηριού.

Χρονολογείται στο 1590, όπως αναγράφει η, καλυμμένη σήμερα από ασβέστη, επιγραφή που επιστέφει το θύρωμα της μοναδικής εισόδου του.

Οικοδομήθηκε σε μια περίοδο που υπήρξε εντυπωσιακή αύξηση του αριθμού των μονών στην Κρήτη λόγω  της ηπιότερης στάσης των Βενετών ένατι του ορθόδοξου στοιχείο. Διαβλέποντας την επίθεση των Οθωμανών θέλησαν να έχουν κοντά τους Ορθόδοξους Κρητικούς κι έτσι προχώρησαν σε γενναίες παραχωρήσεις προς αυτούς.

Ο ναός είναι μονόχωρος με ιδιότυπη κάλυψη, όχι από καμάρα που είναι το σύνηθες στους ναούς, αλλά από δίρριχτη στέγη.Εσωτερικά δεν εντοπίζονται στοιχεία που να δηλώνουν τοιχογράφηση. Είναι λιτός όπως οι περισσότεροι ναοί που συναντάμε σε απομακρυσμένα σημεία, μακριά από οικισμούς.

Εξωτερικά, στο δυτικό άκρο του ναού και δίπλα στην είσοδο του, βλέπουμε ένα αρκοσόλιο όπου ίσως έχει ταφεί ο κτήτορας της εκκλησίας ή άτομο από τη μικρή μονή που λειτουργούσε στο σημείο.

Στην κορυφή της αψίδας, στο δυτικό τμήμα του ναού, υπάρχει κτισμένη βάση για καμπαναριό το οποίο όμως ποτέ δεν τοποθετήθηκε.

Νότια του ναού, σε χαμηλότερο επίπεδο και πέριξ της ρεματιάς, διατηρούνται τα ερείπια σειράς ισόγειων πετρόκτιστων κτισμάτων,με φούρνο και στέρνα νερού που τροφοδοτούταν από την κοντινή πηγή Σαβανέλι.

Κάποια εξ αυτών ίσως αποτελούσαν τις εγκαταστάσεις του μοναστηριού. Έως τα μέσα της δεκαετίας του 1950, η γύρω από τον ναό περιοχή ήταν γεμάτη με κήπους και τα κτίρια αυτά κατοικούνταν εποχιακά απ' όσους καλλιεργούσαν.

Ο ναός πανηγυρίζει κατά τη γιορτή του Αγίου Πνεύματος συγκεντρώνοντας πιστούς από το Καβούσι που τιμούν το μοναχικό εκκλησάκι και δεν το ξεχνούν ποτέ τέτοια ημέρα.

(Πληροφορίες από Λεωνίδα Κουδουμογιαννάκη "Καβούσι: Περιήγηση στη φύση και στον πολιτισμό" )