Ο ερειπωμένος οικισμός Βλέρωμα και η ιστορία του-Η σχέση του με το Σούλι

Σε απόσταση μικρότερη των 4 χιλιομέτρων από τη Μεγάλη Βρύση του δήμου Γόρτυνας συναντάμε το Βλέρωμα, έναν πετρόκτιστο, μικρό, ερειπωμένο οικισμό στον οποίο δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Ιωάννου.

Επισκεφθήκαμε την περιοχή, περπατήσαμε ανάμεσα στα ερείπια, είδαμε τα οικοδομήματα από πέτρα των οποίων οι τοίχοι στέκουν ακόμα και την κρητική αρχιτεκτονική τους, που τα θέλει κολλημένα το ένα πάνω στο άλλο, και λυπηθήκαμε που αυτό το ωραίο χωριό δεν έχει πια ζωή.

Αναζητήσαμε την ιστορία του και σε αυτό το ταξίδι, πίσω στο χρόνο, μας βοήθησε ο γιατρός Παντελής Αρβανιτάκης στη μνήμη του οποίου παραμένουν ζωντανές οι διηγήσεις των παππούδων του για το Βλέρωμα.

Όπως μας είπε, πρώτος οικιστής του ήταν ο Δράκος Γιάνναρης από το Σούλι. Έφυγε από τον τόπο του την περίοδο της Τουρκοκρατίας και ήλθε στην Κρήτη όπου απέκτησε το επώνυμο Αρβανιτάκης, λόγω της Αρβανίτικης καταγωγής του.

Στη Μεγάλη Βρύση, όπου η μοίρα του τον έριξε, κατάφερε, σύμφωνα με όσα διασώζει η παράδοση, να κερδίσει την εμπιστοσύνη του τοπικού Μπέη ο οποίος τον πήρε ως ψυχοπαίδι, στην αρχή. Στη συνέχεια, επειδή δεν είχε παιδιά, τον υιοθέτησε γιατί τον είδε γεροδεμένο, όμορφο, δυνατό παλικάρι και αρκετά μελαχρινό, κοντά στα δικά τους αισθητικά πρότυπα δηλαδή.

Μάλιστα τα χαρτιά της υιοθεσίας του λέγεται πως φτιάχτηκαν στο Αξέντι, το χωριό με τους πολύ σκληρούς εξισλαμισμένους Κρητικούς κοντά στην Αγία Βαρβάρα (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ).

Όμως ο Δράκος Γιάνναρης δεν ξέχασε ποτέ πως ήταν Έλληνας και ο Μπέης εχθρός της πατρίδας του. Έτσι ένα βράδυ τον σκότωσε, όπως επίσης τη γυναίκα του και αρκετούς από τη φρουρά του. Με αυτό τον τρόπο έγινε κυρίαρχος της περιουσίας του που ήταν τεράστια.

Στη συνέχεια παντρεύτηκε μια κοπέλα από τα Πρεβελιανά και απόκτησε την δική του οικογένεια. Στο Βλέρωμα έφτιαξε το μετόχι του κι έγινε έτσι ο πρώτος που το κατοίκησε.

Κοντά στο Βλέρωμα ήταν το Γράντος, (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ) ένα χωριό με εξισλαμισμένους Κρητικούς που έκαναν όλο τον τόπο να υποφέρει με τη σκληρότητα τους. Ο Γιάνναρης όμως ήταν τόσο ισχυρός που είχε πετύχει οι μουσουλμάνοι από το Γράντο να μην ενοχλούν το Βλέρωμα και όλους όσοι από τη δική του οικογένεια σιγά σιγά έφτιαξαν εκεί τα δικά τους μετόχια.

Το Βλέρωμα έγινε ένα χωριό των Αρβανιτάκηδων ενώ κάποια στιγμή πήγε εκεί και κατοίκησε κι ένας από το Σέλινο Χανίων που πήρε το επώνυμο Σεληνιωτάκης.

Αργότερα κτίστηκε ο ναός του Αγίου Ιωάννου προς τιμήν του Γιάνναρη Δράκου.

Ενώ αρχικά λειτούργησε ως οικισμός με μετόχια εποχιακής κατοίκησης στη συνέχεια επειδή εξυπηρετούσε καλλίτερα στην καλλιέργεια της μεγάλης περιουσίας των Αρβανιτάκηδων έγινε τόπος μόνιμης κατοικίας.

Την περίοδο του πολέμου ήταν ένας από τα χωριά που βοήθησαν τους αντάρτες προσφέροντας τους ασφαλές καταφύγιο.

Άρχισε να εγκαταλείπεται σταδιακά τη δεκαετία του 1950 καθώς δεν διέθετε σχολείο, είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν αυτοκίνητα οπότε μπορούσε κανείς να πάει στην περιουσία του κι από άλλες περιοχές ενώ γενικότερα δεν προσέφερε τόσες ευκολίες στους κατοίκους του όσο η οργανωμένη ζωή σε μεγαλύτερους οικισμούς, όπως η Μεγάλη Βρύση.

Ο κ. Αρβανιτάκης μας είπε πως οι πρόγονοι του ήταν τόσο δυνατοί και άγριοι στη θωριά τους (με μουστάκια, μελαχρινοί, γεροδεμένοι αν και μικρού αναστήματος) που ουδέποτε στο Βλέρωμα τόλμησε να πλησιάσει ζωοκλέφτης. Ενώ στα άλλα κοντινά χωριά ήταν μάστιγα από το Βλέρωμα απέφευγαν να κλέψουν ζώα, γιατί ήξεραν πως δεν θα τους χαριστούν οι Αρβανιτάκηδες.

Αν και δυνατοί άνθρωποι, μας λέει ο ίδιος, οι πρόγονοι του είχαν κι ένα άλλο χάρισμα, ποτέ δεν παρίσταναν τους καπεταναίους και δεν ήθελαν να διαφημίζουν όσα έκαναν. Ο παππούς του Δημήτρης είχε πολεμήσει στη Μικρά Ασία όπου είχε πιαστεί και αιχμάλωτος όμως ποτέ δεν μιλούσε γι’ αυτό. Αργότερα κατά τη Γερμανική Κατοχή είχε φυλακιστεί από τους Γερμανούς και είχε χτυπηθεί άσχημα για να μαρτυρήσει τους συντρόφους του στην Αντίσταση, αλλά δεν του πήραν λέξη.

Χρόνια μετά επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ του είχαν ζητήσει τα στοιχεία του για να του δώσουν σύνταξη αντιστασιακού όμως εκείνος αρνήθηκε λέγοντας τους πως δεν θέλει τίποτα και ήταν χαλάλι για την πατρίδα όσα έκανε.

Αν παρατηρήσει κανείς σήμερα τα χαλάσματα των σπιτιών στο Βλέρωμα θα δει πως ήταν κτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο χωρίς απόσταση μεταξύ τους. Μόνο των Σεληνιωτάκηδων ήταν πιο μακριά και χωρίς μεσοτοιχία με άλλα σπίτια.

Οι στέγες ήταν φτιαγμένες από λεπιδόχωμα γι' αυτό και κατέρρευσαν όλες.

Σε ότι αφορά στο ναό του Αγίου Ιωάννου δε γνωρίζουμε αν στο σημείο όπου κτίστηκε προϋπήρχαν θεμέλια παλιότερου ναού. Σίγουρα γύρω απ’ αυτόν υπήρχαν τάφοι.

Σήμερα το μικρό αυτό ξωκλήσι το έχει υπό την προστασία του η οικογένεια του Παντελή Αρβανιτάκη, που προέβη σε ανακαινιστικές εργασίες και ενθρόνιση του. Την παραμονή της γιορτής του Αι Γιαννιού του Ριγολόγου, στις 28 Αυγούστου, γίνεται σπουδαίο πανηγύρι εκεί μια και ανήμερα της γιορτής δεν τρώγεται ούτε λάδι.

Χαρήκαμε όταν ακούσαμε πως υπάρχουν σκέψεις κάποια στιγμή όλα τα σπίτια που ανήκουν στο ίδιο σόι να αναστυλωθούν και να αποκτήσουν ξανά ζωή, ώστε το Βλέρωμα να πάψει να είναι ένα νεκρό χωριό.