Ο ναός του Προφήτη Ηλία στη θέση Πύργος του Καβουσίου

 

Στη θέση Πύργος, εντός του οικισμού του Καβουσίου, δεσπόζει, κτισμένος πάνω σε φυσικό βράχο, ο ναός του Προφήτη Ηλία.

Είναι ένας μονόχωρος, καμαροσκεπής ναός πιθανότατα κτισμένος την περίοδο μεταξύ 16^ου και 17^ου αιώνα, γι' αυτό και δεν διαθέτει τοιχογραφίες.

Απαντάται ως ναός αφιερωμένος στον Προφήτη Ηλία σε συμβολαιογραφικές πράξεις στο κατάστιχο του νοταρίου και ιερέα του Καβουσίου π. Ανδρέα Γαλανού, το οποίο καλύπτει την περίοδο από το 1614-1644.

Δεν έχει διευκρινιστεί αν λειτουργούσε ως ενοριακός ναός ή ήταν παρεκκλήσι του κοντινού ναού του Αγίου Γεωργίου.Ήταν συνηθισμένο, πάντως κατά την ύστερη Ενετοκρατία και αργότερα κατά την Τουρκοκρατία κάθε γειτονιά να λειτουργεί ως ξεχωριστή ενορία έχοντας το δικό της ναό.

Για την ιστορία ν' αναφέρουμε πως το Καβούσι επί Ενετών διέθετε δύο πύργους κι από αυτούς τους πύργους πήραν το όνομα τους και οι δύο γειτονιές όπου είχαν κτιστεί. Εκείνη την περίοδο όλος οι οικισμός ήταν φέουδο της βενετοκρητικής οικογένειας των Μουδάτσων.

Μάλιστα ο δεύτερος πύργος κατά την Τουρκοκρατία στέγασε και το σχολείο των Οθωμανών. Βέβαια κατεδαφίστηκε αμέσως αφότου ο τόπος απελευθερώθηκε, όπως και πολλοί άλλοι πύργοι ανά την Κρήτη.

Η γιορτή του Προφήτη Ηλία στο Καβούσι, όπως μας λέει ο Λεωνίδας Κουδουμογιαννάκης, είχε ιδιαίτερη θέση στις γιορτές του χωριού. Αυτός που την τιμούσε ξεχωριστά και οργάνωνε και τη γιορτή ήταν, και παραμένει σήμερα οργανωτής της, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Καβουσίου. Τυχαία η ανάμοιξη του στη γιορτή δεν ήταν καθώς στο παρελθόν έλεγαν οι αγρότες πως την ημέρα της γιορτής του Προφήτη Ηλία, στις 20 Ιουλίου, ξεκινά να παίρνει λάδι ο καρπός της ελιάς.

Τη δεκαετία του 1980 ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού έστηνε γλέντι στο Δημοτικό Σχολείο ή στην πλατεία για να τιμήσει με παραδοσιακή μουσική και χορό τη σπουδαία γιορτή.