Ο λαμπρός ναός του Αγίου Μύρωνα στον ομώνυμο οικισμό του Ηρακλείου

 

Δεν υπάρχουν πολλά χωριά που μπορούν να καμαρώνουν τόσο όσο ο Άγιος Μύρωνας για τον ενοριακό ναό τους.Η εκκλησία του Αγίου Μύρωνα, βρίσκεται στο δυτικό μέρος του οικισμού και είναι κτισμένη σε βυζαντινό ρυθμό.

Παλιότερα στην ίδια θέση υπήρχε μια μικρή εκκλησία η οποία ήταν αφιερωμένη στα Γενέθλια της Θεοτόκου.Το 1886 ο μικρός αυτός ναός μεγάλωσε, από τη δυτική πλευρά, και άρχισε σταδιακά να παίρνει τη σημερινή του μορφή.

Το μέγεθος του ναού του Αγίου Μύρωνα, που είναι εντυπωσιακό, δηλώνει ότι δεν πρόκειται για το αφιέρωμα ενός εξέχοντος προσώπου της κρητικής άρχουσας τάξης ,αλλά για ένα επισκοπικό ναό.

Τον επισκοπικό χαρακτήρα του ναού μάλιστα αποδεικνύει και η ύπαρξη του σύνθρονου με τον επισκοπικό θρόνο στο εσωτερικό του.Πρόκειται για μια σειρά καθισμάτων για τους κληρικούς στο ιερό βήμα, πίσω από την αγία Τράπεζα. Το σύνθρονο δεν απαντάται πολύ συχνά σε εκκλησίες αυτής της περιόδου και αυτό είναι ένα στοιχείο που δίνει ακόμα μεγαλύτερη ιστορική σημασία στο συγκεκριμένο ναό.

Ο ναός του Αγίου Μύρωνα, που ήταν έδρα ορθόδοξης επισκοπής από την πρωτοβυζαντινή περίοδο έως την περίοδο της Βενετοκρατίας είναι στην πραγματικότητα μια παλαιοχριστιανική βασιλική ,που μετατράπηκε ,κατά τη 2η βυζαντινή περίοδο και πιθανότατα τον 11ο -12ο αιώνα μΧ., σε τετράστυλο σταυροειδή εγγεγραμμένο με τρούλο.

Αυτό το μαρτυρεί άλλωστε στον επισκέπτη και η διαμόρφωση του εσωτερικού χώρου του ναού, που έχει το μεσαίο κλίτος, πλατύτερο από τα πλάγια κλίτη ενώ οι οι κεραίες του σταυρού στεγάζονται με καμάρες ,αλλά και τα γωνιακά διαμερίσματα, χαρακτηριστικό γνώρισμα της ελλαδικής αρχιτεκτονικής.

Οι δυο εξωτερικές όψεις του ναού, φτιαγμένες από πελεκητούς πωρόλιθους διαρθρώνονται από τυφλά αψιδώματα ,χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής της Κωνσταντινούπολης. Τα τόξα των αψιδωμάτων είναι πετολόσχημα ,σχήμα που οφείλεται σε αραβική επίδραση και συναντάται στην ελλαδική σχολή αρχιτεκτονικής.

Το ίδιο ισχύει και για τον τρούλο ,ο οποίος διαμορφώνεται σε οκτάπλευρο από ισάριθμους κτιστούς πεσσίσκους. Οι εξωτερικές όψεις του ναού ήταν επιχρισμένες με υπόλευκο κονίαμα, στο οποίο διατηρούνται σε μεγάλη έκταση και σε άριστη κατάσταση εγχαράξεις, που μιμούνται ισόδομη τοιχοποιία.

Ο τάφος του Αγίου 

Στο εσωτερικό του ναού, δεξιά όπως μπαίνει ο επισκέπτης στο ιερό, υπάρχει ο τάφος του Αγίου. Είναι περίπου 50 εκατοστα ψηλότερος από το δάπεδο της εκκλησίας και σκεπάζεται με μαρμάρινη πλάκα πάνω στην οποία με κεφαλαία γράμματα είναι χαραγμένη η επιγραφή:

«Μύρωνα Ιεράρχην ο λίθος ούτος καλυπτει ον  εγρηγοροτα μεν Κνωσσος ως επισκοπών ετίμα καθευδόντα δε ωδε ως θαυματουργον δοξάζομεν καύχημα δε πατρίδος ανδρακίας της σημπληρώσας ο βίος αυτού απας μετέστη ουρανόσε μετακληθει ενδόξως κατά το 500μ.χ έτος».

Η μαρμάρινη αυτή πλάκα, όπως άλλωστε μαρτυρεί και η επιγραφή που βλέπουμε ,έγινε δωρεά από τον Γ. Περιφανάκη και κατασκευάστηκε στην Αθήνα περίπου το 1866.Μάλιστα λέγεται, ότι οι κάτοικοι του χωριού τη μετέφεραν από το Ηράκλειο στην εκκλησία πάνω στα χέρια τους για να τιμήσουν τον Άγιο.

 Κάτω από αυτήν την πλάκα βρίσκονται μερικά σκαλοπάτια που φτάνουν σε ένα χώρο στενό και εκεί βρίσκεται μια άλλη πλάκα που σκεπάζει ένα μικρό τάφο, μέσα στον οποίο βρίσκονται τα ιερά λείψανα του Αγίου.Για τον τάφο του Αγίου γνωρίζουμε από το βιβλίο της Ελένης Λιναρδακη ότι έγιναν απόπειρες παραβίασης του και μάλιστα από χριστιανούς.

Συγκεκριμένα παλιότερα ,δυο άτομα πήγαν και άνοιξαν τον τάφο με σκοπό να βρουν ένα μικρό κόκαλο για να κάνουν φυλακτά, εκμεταλλευόμενοι έτσι την θαυματουργή δύναμη του Αγίου.Μόλις όμως άρχισαν να ψάχνουν μέσα στον τάφο ,ακουστήκαν φοβερές βροντές και οι δυο ιερόσυλοι εγκατέλειψαν τρομαγμένοι το έργο τους.Ο ένας από τους δυο λέγεται ότι μόλις επέστρεψε σπίτι του πέθανε από αιμορραγία, ενώ ο άλλος τρελάθηκε και πέθανε ύστερα από λίγες ημέρες.

Επίσης το 1867,όταν εφημέριος του ναού ήταν ο παπά-Μανώλης Καλυβάκης, έγινε η δεύτερη ιεροσυλία στον τάφο του Αγίου.Μαρτυρείται  ότι τότε, ένας από τους γιους του Πορτσή από το Πενταμόδι, ένα διπλανό στον Άγιο Μύρωνα χωριό, έβγαλε ένα από τα ιερά οστά του Αγίου και άρχισε να το χτύπα για να το σπάσει.

Την ίδια στιγμή άρχισε να αστράφτει ο ουρανός και βροντές αναστάτωσαν το χωριό. Ο παπά-Μανώλης σκέφτηκε ότι κάτι συμβαίνει στην εκκλησία και έσπευσε μαζί με άλλους χωριανούς να δει τι συμβαίνει. Η εικόνα που αντίκρισαν ήταν τρομακτική.

Ο τάφος ήταν ανοικτός και μέσα σ αυτόν βρισκόταν ένα σήμαντρο, με το όποιο χτυπούσε το οστό ο ιερόσυλος , ενώ ο ίδιος ήταν νεκρός μέσα στον τάφο και το σώμα του ήταν λιωμένο. Σχεδόν μόνο τα κόκαλα είχαν απομείνει. Ο ιερέας και οι κάτοικοι του χωριού τον πήραν και τον έθαψαν ενώ έκαναν παρακλήσεις και λιτανείες τοποθετώντας το Άγιο Λείψανο ξανά στον τάφο του.

Η εικόνα του Αγίου

Κεντρική θέση μέσα στο ναό του Αγίου κατέχει μια μεγάλη εικόνα αφιερωμένη στον Άγιο. Δεν γνωρίζουμε τον δημιουργό της. Υπολογίζεται ότι φιλοτεχνήθηκε γύρω στον 16ο αιώνα και είναι θαυματουργή καθώς σε πάρα πολλές περιπτώσεις από τότε έως σήμερα μυροβλίζει και αυτή, όπως άλλωστε και ο Τάφος του Αγίου.

Στην εικόνα ο Άγιος Μύρωνας, κάθεται στον αρχιερατικό Θρόνο του, με τα χρυσά άμφια. Γύρω του εικονίζονται μερικά από τα θαύματα του. Στην αριστερή πάνω γωνία φαίνεται η σκηνή που ο Άγιος βοηθά τους κλέφτες του σιταριού να σηκώσουν τα σακιά και η επιγραφή λέει «χριστομίμητον δεικνύων συμπαθείαν τοις τον σίτον κλέπτουσιν αρωγός εστίν». Στην πάνω δεξιά γωνία είναι η σκηνή που χειροτονείται επίσκοπος και η επιγραφή «Σκεύος φανείς Πνεύματος του Πανάγιου της Κνωσσού Επίσκοπος χειροτονείται».

Στην κάτω αριστερή γωνία φαίνεται το θαύμα του ποταμού Τρίτωνα με την επιγραφή: «Στησας ραματα Τρίτωνα διαβαίνω, ως άλλος Μωυσής και Σοριτο Ελισσαίος». Στην κάτω δεξιά γωνία φαίνεται το θαύμα του Δράκου και η επιγραφή λέει: «Τον νοκτου Δράκοντα πιστεί τροπώσας,του αισθητον δράκοντα πόρρω ελαύνει».Τέλος στην κάτω μεριά στη μέση της εικόνας ο Άγιος κηδεύεται από πλήθος άλλων επισκόπων και η επιγραφή εξηγεί: «Ληξασων φθαρτών αιώνια κληρούται»

Πολλοί είναι οι άνθρωποι οι οποίοι προσφεύγουν στη θαυματουργή αυτή εικόνα παρακαλώντας τον Άγιο να τους βοηθήσει. Αναφέρεται μάλιστα και ένα περιστατικό που χρονολογείται στην περίοδο της γερμανικής κατοχής .Τότε λοιπόν, μαζί με άλλους Γερμανούς εγκαταστάθηκε στο χωριό και ο Γερμανός λοχίας Αίφρεν. Ο λοχίας είδε στον ύπνο του τον Άγιο, ο οποίος υποσχέθηκε ότι θα τον βοηθήσει να επιστρέψει σώος στην πατρίδα του, αν δεν προκαλούσε κακό στους κατοίκους.

Ξυπνώντας έντρομος ,αναρωτήθηκε ποιος ήταν αυτός και όταν αργότερα πήγε στην εκκλησία ,με κατάπληξη, αναγνώρισε στην εικόνα του Αγίου τη μορφή που τον επισκέφτηκε τη νύχτα. Από εκείνη την ημέρα δεν ενόχλησε πλέον κανένα από τους κατοίκους, ενώ ο ίδιος εκκλησιαζόταν κάθε Κυριακή μέχρι την οριστική αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από το νησί .

Κάτω από το ναό του Αγίου Μύρωνα, πάνω στο δρόμο, βρίσκεται η σκήτη του Αγίου με το θαυματουργό αγίασμα (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ).

(Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από την σελίδα της Ενορίας του Αγίου Μύρωνα)