Οι νερόμυλοι στην πλούσια σε νερό Πυργού-Μνημεία μιας άλλης εποχής

 

Η περιοχή της Πυργούς, στην παλιά επαρχία Μαλεβιζίου, διέθετε άφθονο νερό κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα να λειτουργούν στα όρια της αρκετοί νερόμυλοι.

Σε εποχές που τα σιτηρά δεν πωλούνταν ως έτοιμο αλεύρι στα σούπερ μάρκετ οι μύλοι αυτοί δούλευαν ασταμάτητα προκειμένου να αλέσουν τα πλούσια γεννήματα της μαλεβιζιώτικης γης.

Αξιοποιώντας τη δύναμη του νερού οι νερόμυλοι ήταν στ' αλήθεια έργα πράσινης ενέργειας σε εποχές που η τεχνολογία, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, δεν είχε κάνει την εμφάνιση της. Με χρήση τουλάχιστον από το 25 μ. Χ ,οπότε και έχουμε σχετική γραπτή αναφορά από το Στράβωνα, οι μύλοι που αξιοποιούσαν το νερό ως πηγή ενέργειας αποτελούσαν την πιο διαδεδομένη παραγωγική μονάδα της υπαίθρου.

Η οικονομική ανάπτυξη στην Πυργού, αλλά και κάθε χωριού που διέθετε νερόμυλους ή ανεμόμυλους, ήταν σημαντική εξαιτίας αυτών των μικρών μονάδων που λειτουργούσαν παράλληλα ως σημεία συνάντησης ανθρώπων και ανταλλαγής ιδεών και ειδήσεων.

Στο βιβλίο του «Η Πυργού στο πέρασμα των αιώνων» ο φιλόλογος και συγγραφέας Κωστής Μαστρογιαννάκης καταγράφει τουλάχιστον πέντε νερόμυλους κατά μήκος του ποταμού, σε μικρή απόσταση ο ένας από τον άλλο, από την περιοχή της Χρυσοπηγής μέχρι και το Ξενικάδο.

Ο πρώτος νερόμυλος ήταν στην ανατολική βρύση στην περιοχή Πατερημό. Ήταν ιδιοκτησία της μονής Χρυσοπηγής. Μέχρι και τη Γερμανική Κατοχή έστεκαν όρθιοι δυο τοίχοι του οι οποίοι γκρεμίστηκαν από τους Γερμανούς για να φτιαξουν μια στέρνα και να κάνουν εκεί το μπάνιο τους.

Ο δεύτερος νερόμυλος είναι γνωστός ως ο μύλος του Κοϊνάκη. Πριν απ' αυτόν ανήκε στο Σπυρίδωνα Σπινθουράκη. Η Σπινθουραθηνά διατηρούσε ως συνεταίρος μερικά μερόνυχτα άλεσης, με βάση το σύστημα μοιρασιάς των συνεταιριστικών μερίδων που ίσχυε εκείνη την εποχή. Από το μύλο αυτό διατηρούνται ακόμα κάποια κτίσματα.

Ο τρίτος μύλος ήταν του Πιτήδειου (σημερινού προέδρου Μιχάλη Χαιρέτη). Πριν από αυτόν ανήκε στο Συμεών Χαριτάκη. Κάποια μερόνυχτα διατηρούσε ο Μιχαήλ Μηλιδάκης, ο Εμμανουήλ Κοκκιάδης, ο Κωνσταντίνος Βαμβουκάκης, και η Καλλιόπη Κοκκιάδη. Ο μύλος αυτός διατηρείται σε κάπως καλή κατάσταση και υπάρχουν σχέδια αναπαλαίωσης του, πράγμα που θα αναδείξει το κτίσμα και την ιστορία του τόπου.

Ο τέταρτος μύλος ήταν του Ανδρουλιού. Ο μισός ανήκε σε κάποιον από τον Κρουσώνα και ο άλλος μισός στον Τριαλωνογιώργη. Και αυτός διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση.

Ο πέμπτος μύλος ήταν του Λυγερού, στο Σταυρακιανό κάμπο κοντά στην περίφημη Σταυρακιανή Καμάρα. Ο ιδιοκτήτης είχε πέντε γιούς και μια κόρη οι οποίοι διατηρούσαν από πέντε μερόνυχτα ο καθένας

Ο μύλος του Ανδρουλιού

Ο νερόμυλος του Πιτήδειου