Η τεράστια και εντυπωσιακή ιχθυοδεξαμενή της ρωμαϊκής περιόδου στα Φέρμα Ιεράπετρας

 

Ως μνημειώδες έργο και εντυπωσιακό κατασκεύασμα, ασύγκριτα πιο καλοδιατηρημένο σε σχέση με κάθε άλλο του είδους του, χαρακτήριζε το 1975 ο αείμνηστος αρχαιολόγος Κώστας Δαβάρας τη λαξευτή ρωμαϊκή ιχθυοδεξαμενή που εντοπίστηκε στα Φέρμα της Ιεράπετρας.

Λαξευμένη πάνω στους βράχους και κρυμμένη από τον πολύ κόσμο, δίπλα σε ένα από τα πλέον γνωστά ξενοδοχεία της περιοχής, δεν μπορείς παρά να μείνεις άφωνος βλέποντας την.

Στο αρχαιολογικό δελτίο, που δημοσιεύθηκε την περίοδο πρώτου εντοπισμού της ιχθυοδεξαμενής, ο Κώστας Δαβάρας αναφέρει πως κοντά τη μεγάλη και ακέραια σωζόμενη δεξαμενή βρέθηκαν ίχνη κι άλλων τέτοιων δεξαμενών, τελείως κατεστραμμένων, που μαρτυρούσαν πως εκεί υπήρχε μια σημαντική επιχείρηση. Η επιχείρηση αυτή ασχολούνταν με τη διατήρηση ζωντανών ψαριών  και τη διανομή τους σε μια κλίμακα ανάλογη με την τεράστια- όπως φαίνεται- ανάπτυξη της ψαροφαγίας μετά την τελευταία φάση της Ρωμαικής Δημοκρατίας, η οποία είχε καταντήσει σωστή μανία όπως αφηγούνται ανέκδοτα της εποχής.

Η δεξαμενή στα Φέρμα σχηματίζεται από ένα βαθύ ορθογώνιο όρυγμα με μέγιστο ύψος, στη βορειοδυτική γωνία, που φθάνει τα 4,80 μέτρα. Η βόρεια πλευρά της έχει μήκος 5,45 μέτρα ενώ η νότια 5,50.

Κατά μήκος της βόρειας πλευράς είναι λαξευμένη μια σκάλα πλάτους 70 εκατοστών με δέκα σκαλοπάτια, αρκετά απότομα.

Η παραθαλάσσια πλευρά της δεξαμενής είναι η νότια και στο κάτω μέρος της έχουν λαξευτεί, σχεδόν συμμετρικά, δυο είσοδο για το θαλασσινό νερό.

Ο Κώστας Δαβάρας περιγράφοντας τον τρόπο κατασκευής της συγκεκριμένης δεξαμενής επισημαίνει πως εκείνοι που την έφτιαξαν έκαναν ένα πολύ επιτυχημένο έργο αφού το νερό της ανανεώνεται τόσο εύκολα και γρήγορα, πράγμα που ήταν αναγκαίο για τη σωστή λειτουργία της. Επίσης το μεγάλο βάθος της προσέφερε αρκετή σκιά κι έτσι δεν χρειαζόταν στέγη που να κρατά ψυχρό το νερό για τη σωστή διαβίωση των ψαριών.

(Πηγή Κώστας Δαβάρας, Αρχαιολογικό Δελτίο, 1975, τόμος 30)