Το Μουσείο Ηρακλείου: Από την αυλή του Αγίου Μηνά και τους Στρατώνες στη σημερινή του θέση

 

Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου, πλησίον της πλατείας Ελευθερίας στην καρδιά του Ηρακλείου, στεγάζει σήμερα ένα ανεκτίμητο θησαυρό ευρημάτων από ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί στο νησί μας, δωρεές και εξαγορές .

Είναι ένας χώρος που πραγματικά όσες φορές κι αν τον επισκεφθεί κανείς δεν είναι αρκετές για να γνωρίσει και να μυηθεί στο πολιτιστικό απόθεμα των επτά και πλέον χιλιετιών που καλύπτει.

Ωστόσο ο χώρος του Μουσείου δεν ήταν εξ αρχής αυτός που σήμερα βλέπουμε στη συμβολή των οδών Ξανθουδίδου και Χατζηδάκη.

Η πρώτη αρχαιολογική συλλογή δημιουργήθηκε στο Ηράκλειο το 1883 με πρωτοβουλία του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου. Έχοντας πρόεδρο τον φιλάρχαιο γιατρό Ιωσήφ Χατζηδάκη κατάφερε να εξασφαλίσει την εξουσιοδότηση της οθωμανικής κυβέρνησης για την ίδρυση της πρώτης «αρχαιολογικής υπηρεσίας». 

Η συλλογή στεγάσθηκε σε δύο δωμάτια στην αυλή της μητρόπολης του Αγίου Μηνά και μέχρι το 1900 εμπλουτίσθηκε με δωρεές πολιτών, με εξαγορές αρχαίων αντικειμένων και με τα ευρήματα των πρώτων μικρών ανασκαφών και περισυλλογών. 

Το 1900, με την έναρξη των μεγάλων ανασκαφών στο νησί, περιέλαβε τα πρώτα σημαντικά ευρήματα, ενώ ταυτόχρονα παραχωρήθηκε στη νεοσύστατη Κρητική Πολιτεία. 

Τότε μεταστεγάσθηκε σε τμήμα του κτηρίου των Στρατώνων,της σημερινής Περιφέρειας Κρήτης, με τη φροντίδα των πρώτων Εφόρων Αρχαιοτήτων, Ιωσήφ Χατζηδάκη και Στέφανου Ξανθουδίδη.

 

Το 1904-1907 κατασκευάσθηκε η πρώτη μουσειακή αίθουσα, στη θέση όπου ήταν τα ερείπια της ονομαστής βενετικής μονής του Αγίου Φραγκίσκου, δίπλα στο Χουνκιάρ Τζαμί, ενώ το 1908, μετά την προσθήκη μίας δεύτερης αίθουσας, μεταφέρθηκαν εκεί οι αρχαιότητες. 

Το 1912, το μικρό αυτό κτίσμα πήρε τη μορφή κλασικιστικού κτηρίου με την προσθήκη της δυτικής πτέρυγας, σε σχέδια του αρχιτέκτονα W. Dörpfeld και του Γραμματέα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών, Παναγή Καββαδία. Το μουσείο σταδιακά άρχισε να φιλοξενεί τα ευρήματα των μεγάλων ανασκαφών που διεξάγονταν σε όλο το νησί από Έλληνες και ξένους ερευνητές.

 

Το Μουσείο στους παλιούς Στρατώνες

Η δόμηση του σημερινού κτηρίου, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού, ξεκίνησε το 1935 αλλά η έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έθεσε σε μεγάλο κίνδυνο τις συλλογές και το πολύτιμο περιεχόμενο του μουσείου, το οποίο διασώθηκε χάρη στις προσπάθειες του καθηγητή Νικολάου Πλάτωνα.

 Υπό την εποπτεία Πλάτωνα ξεκίνησαν το 1947 οι εργασίες για την αποκατάσταση του κτηρίου, την επανέκθεση και παρουσίαση των συλλογών του. Το 1952 το μουσείο επαναλειτούργησε προβάλλοντας και πάλι τους ανεκτίμητους θησαυρούς του. 

Το 1962 το μουσείο αγόρασε τη συλλογή του γιατρού Στυλιανού Γιαμαλάκη, η οποία εκτέθηκε στον όροφο. Το 1964 μια νέα πτέρυγα προστέθηκε στο κτήριο και η έκθεση ολοκληρώθηκε υπό την εποπτεία του  Στυλιανού Αλεξίου.

 

Το 2014, μετά την ολοκλήρωση εκτεταμένου προγράμματος κτηριακής ανακαίνισης και επανέκθεσης των συλλογών, που υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, ανανεωμένο και με σύγχρονη αισθητική, άνοιξε ξανά τις πύλες του για το κοινό.

Πηγή: Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου