Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου μέσα στο φαράγγι της Σαμαριάς

 

Ο πρώτος ναός που συναντάει όποιος κατεβαίνει από το Ξυλόσκαλο το φαράγγι της Σαμαριάς, δεξιά κάτω από αιωνόβια κυπαρίσσια, είναι αυτός του Αγίου Νικολάου.

Θεωρείται κτίσμα των τελευταίων αιώνων της Ενετοκρατίας. Είναι μονόχωρος και καμαροσκεπής με τη στέγη του να είναι καλυμμένη από ντόπιες πλάκες ασβεστόλιθου.

Τοιχογραφίες δεν διακρίνονται στο εσωτερικό του αν και κάποιοι παλιοί που έζησαν στη Σαμαριά διηγούνταν πως αρχικά ο ναός διέθετε τοιχογραφίες.

Ο ναός είναι αφιερωμένος στον προστάτη των θαλασσινών Άγιο Νικόλαο ωστόσο ο Αντώνης Πλυμάκης αναφέρει πως δεν αποκλείεται να κτίστηκε για να τιμήσει τον Ρεθεμνιώτη Άγιο Νικόλαο τον Κουρταλιώτη, εκκλησάκι του οποίου βλέπουμε επίσης στο περίφημο Κουρταλιώτικο φαράγγι. Κι αυτό γιατί ο συγκεκριμένος Άγιος θεωρούνταν προστάτης των χερσαίων υδάτων σαν αυτά που συναντάμε όλο το χρόνο στο φαράγγι της Σαμαριάς.

Σήμερα η εκκλησία αυτή δεν διατηρείται στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Ωστόσο προπολεμικά υπήρχαν περιγραφές πως διέθετε ξύλινο πάτωμα, όμορφες εικόνες στους τοίχους της και στασίδια. Όμως ένας βοσκός της περιοχής, που δεν πίστευε στα Θεία, κάποια στιγμή φέρεται να έβγαλε έξω τα στασίδια και να τα έκαψε.

Κοντά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο φαράγγι της Σαμαριάς βρίσκεται το παλιό μιτάτο των Βίγληδων ενώ λίγο πριν απ' αυτό σε ανασκαφές βρέθηκαν αρκετά κεραμικά αφιερώματα ιερού ή μαντείου. Ο Άγγλος περιηγητής Ρόμπερτ Πάσλεϊ  τοποθετεί εκεί κοντά την δωρική πόλη Καινώ, όπου γεννήθηκε η Άρτεμις η Βριτόμαρτυς ή Δίκτυνα.

(Πληροφορίες αντλήθηκαν από το "Μνήμες Σαμαριάς-Το φαράγγι και οι άνθρωποι του στο πέρασμα των αιώνων", Αντώνη Γ. Πλυμάκη)