Ο πύργος στο κέντρο των Λιθινών Σητείας και η ιστορία του

 

Στις όμορφες Λιθίνες Σητείας, στο κέντρο του οικισμού και στο παλιό τμήμα του, υπήρχε κατά το παρελθόν ένας μεγάλος πύργος που λέγεται πως ανήκε στον φεουδάρχη ευγενή και συγκλητικό Λίτινα.

Όταν η οικογένεια του αναγκάστηκε να φύγει από την Κρήτη για να γλιτώσει από τους Άραβες στον πύργο εγκαταστάθηκε η οικογένεια του Φραγκίσκου Βλάχου.

Κατά την Ενετοκρατία, που ακολούθησε, ο πύργος έφθασε να διαθέτει τρείς ορόφους.

Οι Οθωμανοί, που στη συνέχεια κατέκτησαν την Κρήτη, χρησιμοποίησαν τον πύργο για να επιβλέπουν την περιοχή.

Το 1828 οι Γραμβουσανοί επαναστάτες με αρχηγό τον Γ. Τσουδερό και τους οπλαρχηγούς Ζερβουδάκη και Πρωτοπαπαδάκη κατάφεραν να απελευθερώσουν την επαρχία Σητείας και να περιορίσουν τους Οθωμανούς στους πύργους και τα φρούρια τους.

Οι Οθωμανοί των Λιθινών και της Ρουκάκας, συνολικά 140 ένοπλοι και 250 γυναικόπαιδα, αναζήτησαν καταφύγιο στον πύργο των Λιθινών.

Το κτίσμα που υπάρχει σήμερα στη θέση όπου ήταν κτισμένος ο πύργος, στο κέντρο του χωριού

Οι επαναστάτες πολιόρκησαν το κτίριο για δύο ημέρες αλλά βρήκαν γενναία αντίσταση. Αφού είδαν κι απόειδαν ο Τσουδερός με τον Σφακιανό Πλάτση κατάφεραν να ανοίξουν μια τρύπα στον πύργο και να τοποθετήσουν μέσα ένας σταμνί με μπαρούτι. Αφού έβαλαν φωτιά στο φυτίλι σημειώθηκε μεγάλη έκρηξη και στον πύργο εκδηλώθηκε πυρκαγιά. Λέγεται πως η ταραχή των πολιορκημένων ήταν τέτοια που προσπάθησαν να σβήσουν τη φωτιά αλλά έριξαν κατά λάθος ένα βαρέλι με ρακί και ο πύργος έγινε πυροτέχνημα.

Κάηκαν ζωντανοί όλοι εκτός από μια γυναίκα που πήδηξε πάνω σε στρώμα,το οποίο τοποθέτησαν οι επαναστάτες. Ο πύργος δεν κτίστηκε ξανά και σήμερα δεν έχει απομείνει τίποτα στο σημείο που να τον θυμίζει παρά μόνο οι μνήμες της ύπαρξης του.

Να σημειώσουμε πως είχαν βρεθεί στοιχεία από θεμελίωση ενός ακόμα ισχυρού κτίσματος στο ύψωμα του χωριού το οποίο θεωρήθηκε πως επίσης ανήκε στις οικογένεια των Λιτίνων, δεδομένου ότι είχε βρεθεί μισοκατεστραμμένο το πέτρινο οικόσημο της οικογένειας. Ίσως, λένε, να ήταν κάστρο και στέκονταν όρθιο ως το 824 μ Χ οπότε καταστράφηκε από τους κατακτητές της νήσου και δομικά στοιχεία του χρησιμοποιήθηκαν αργότερα για την ανακαίνιση από τους Ενετούς του πύργου στο κέντρο των Λιθινών.

 

Πηγή: "Η ιστορία της οικογένειας Παπαγιαννοπούλου Δεληγιάννη Λίτινα Litinus", του Dr Βίκτωρα Γ. Παπαγιαννόπουλου