Το μοναδικό σπίτι στη νήσο Χρυσή και η ιστορία του

 

Το Γαϊδουρονήσι ή Χρυσή βρίσκεται 9 μίλια νότια της Ιεράπετρας. Κυρίως το γνωρίζουμε λόγω των εκπληκτικών παραλιών του που το καλοκαίρι γεμίζουν από λουόμενους οι οποίοι θέλουν να γνωρίσουν αυτή τη διαφορετική γωνιά-προέκταση της Κρήτης και να απολαύσουν το εξωτικό σκηνικό που δημιουργεί η λευκή άμμος, οι κέδροι και τα γαλαζοπράσινα νερά της.

Ωστόσο το μικρό αυτό νησάκι έχει πολύ περισσότερα να δείξει στον επισκέπτη εκείνο που θα δοκιμάσει να περπατήσει στο εσωτερικό του ή να κινηθεί παραλιακά γύρω από αυτό ξεφεύγοντας από τις γνωστές παραλίες του.

Ανάμεσα στα σημεία που μας τράβηξαν το ενδιαφέρον, διασχίζοντας τη Χρυσή, είναι και το σπίτι που βλέπετε στις φωτογραφίες, στη θέση Σπήλιος.

Όπως μας είπαν, το αρχικό κτίσμα υπάρχει εκεί από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και τμήματα του έχουν συντηρηθεί για να αντέξουν στο χρόνο, καθώς βρίσκεται κτισμένο σχεδόν πάνω στη θάλασσα και η αλμύρα καθιστά αναγκαία την επισκευή του σε τακτικά χρονικά διαστήματα. 

Δίπλα του είναι διαμορφωμένη μια υποτυπώδης δομή για να δένουν μικρά ταχύπλοα σκάφη ενώ στην πίσω πλευρά του βλέπουμε μια φυσική αλυκή γεμάτη αλάτι, το οποίο δυστυχώς δεν είναι πια καλής ποιότητας ώστε να μπορεί κανείς να το συλλέξει και να το χρησιμοποιήσει.

Σε αυτό το μισό ξύλινο και μισό πέτρινο σπίτι διαμένει μόνιμα ένας αλλοδαπός εργάτης που έχει στη δούλεψη του ο ιδιοκτήτης του κτίσματος και ένας εκ των ιδιοκτητών μεγάλης έκτασης της νήσου Χρυσής. Η Χρυσή στα χαρτιά εμφανίζεται ως ιδιοκτησία ιδιωτών. Δυο άτομα κατέχουν το μεγαλύτερο τμήμα της ενώ το υπόλοιπο είναι μικροιδιοκτησίες. 

Εδώ και πολλά χρόνια γίνεται βέβαια μεγάλη και αδιέξοδη συζήτηση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της νήσου, αν πρόκειται δηλαδή για νόμιμη ιδιοκτησία ιδιωτών ή είναι ιδιοκτησία του Δημοσίου και κακώς πέρασε, με τον τρόπο που πέρασε, σε ιδιώτες.

Όταν η Κρήτη βρέθηκε υπό Οθωμανική κατοχή η Χρυσή τελούσε υπό το ειδικό ιδιοκτησιακό καθεστώς του οθωμανικού νόμου περί γαιών, ο οποίος κωδικοποιημένος εισήχθη και άρχισε να ισχύει στην Κρήτη το 1858.

Δεν είναι ξεκάθαρο ωστόσο, επειδή ο τόπος δεν προσφέρεται για καλλιέργειες, αν ήταν δασική έκταση ιδιοκτησίας της Τουρκικής διοίκησης κι άρα μη ανήκουσα σε Οθωμανούς πολίτες.

Ούτε ξέρουμε με βεβαιότητα αν στη συνέχεια Οθωμανοί ιδιώτες  καταπάτησαν τα εδάφη της με αποτέλεσμα το 1924 να αναγνωριστούν ως ιδιοκτησία των ανταλλαγέντων μουσουλμάνων.

Είναι δεδομένο πάντως πως το 1925 το έδαφος της Χρυσής συμπεριελήφθηκε στα ανταλλάξιμα κτήματα και παραδόθηκε στην Εθνική Τράπεζα η οποία το πούλησε στους ανθρώπους που σήμερα εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες του νησιού.

Το Ελληνικό Δημόσιο προσπαθεί να αποδείξει πως το νησάκι καταπατήθηκε επί Τουρκοκρατίας κι έτσι κακώς μετά θεωρήθηκε ανταλλάξιμη γη, πέρασε στα χέρια της τράπεζας, και πουλήθηκε. Δεν είμαστε όμως καθόλου σίγουροι πως αν καταφέρει τελικά,μια μέρα, να πάρει τους τίτλους ιδιοκτησίας από τους σημερινούς ιδιοκτήτες δεν θα βρεθεί ο εξωτικός αυτός παράδεισος στα χέρια ενός μεγαλοεπιχειρηματία που θα τον εκμεταλλευθεί οικονομικά.

Ζητούμενο, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είναι το να μπορεί να διασφαλίσει το ότι η Χρυσή είναι ελληνικό νησί κόβοντας την όρεξη των Τούρκων που συχνά πυκνά το θυμούνται...

(Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του κειμένου σε site χωρίς έγκριση της συντάκτριας του)