Harriet Boyd: Η τολμηρή αρχαιολόγος των Γουρνιών-Η 1η γυναίκα που διηύθυνε ανασκαφή στην Ελλάδα

 

Η Harriet Boyd Hawes γεννήθηκε το 1871 κι όπως φαίνεται από τον τρόπο που έζησε και δραστηριοποιήθηκε ήταν μια επαναστάτρια, χωρίς καμία δόση υπερβολής.

Τολμηρή και ασυμβίβαστη μπήκε στον κόσμο των ανδρών αρχαιολόγων και έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη γυναίκα που  διηύθυνε ανασκαφή στην  Ελλάδα. Η αρχαιολόγος των Γουρνιών, όπως οι περισσότεροι τη γνωρίζουν, δεν το έβαλε κάτω όταν οι άνδρες συνάδελφοι της θέλησαν να τη θέσουν στο περιθώριο. Αντίθετα κατάφερε να κάνει το "περιθώριο" να λάμψει

Η Boyd ήταν το μικρότερο παιδί και μοναχοκόρη ανάμεσα σε πέντε αδέλφια. Η μητέρα της πέθανε δέκα μήνες μετά τη γέννηση της. Ο πατέρας της έκανε ότι μπορούσε για να την μεγαλώσει καλύτερα και να συνδράμει στις σπουδές της, ωστόσο η Harriet Boyd, μεγαλώνοντας σε μια οικογένεια με άνδρες, έγινε και η ίδια ένα αγοροκόριτσο.

Ως άτομο της δράσης και της πράξης κατάλαβε πως τα μυστήρια του παρελθόντος ήταν ο τομέας όπου θα μπορούσε να ξεχωρίσει. Ήταν σίγουρη πως θα μπορούσε να οργανώσει μια ομάδα και να την κατευθύνει καλά στην έρευνα πεδίου.

Ο ίδιος ο Arthur Evans δεν ήθελε ωστόσο να εμπλακεί με την ανασκαφή στην Κνωσό, δεν ήθελε να έχει μια γυναίκα στα πόδια του.

Ο διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Rufus Richardson είχε απορρίψει μάλιστα το αίτημα της Harriet Boyd να χρηματοδοτήσει από την υποτροφία της ανασκαφές στην Κόρινθο και την Κρήτη,  με  το  επιχείρημα  ότι  «μια  γυναίκα  δεν  θα  μπορούσε  να  αντέξει  τις ταλαιπωρίες».

Γενικότερα στις ξένες αρχαιολογικές σχολές εκείνη την εποχή οι γυναίκες θεωρούνταν παρείσακτες.

Στη  Βρετανική, για παράδειγμα δεν τους επέτρεπαν τη συμμετοχή  σε  έρευνα πεδίου ούτε τη  διαμονή στη Σχολή μέχρι το 1910 ενώ στην Γαλλική ήταν ανεπιθύμητες μέχρι το Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Harriet Boyd ωστόσο δεν κάμφθηκε από το "μισογυνισμό" που επικρατούσε  τότε στην αρχαιολογία, κι έτσι κατάφερε κι έγινε η πρώτη  γυναίκα που διηύθυνε ανασκαφή στη χώρα μας ενώ συνεργάστηκε, αρμονικά με άλλες γυναίκες, όπως η Jean Patten στο  Καβούσι (1900) η Blanche Wheeler και η Edith Hall  στα Γουρνιά της Κρήτης (1901‐1904).

Το 1901 κέρδισε τη διευθνή αναγνώριση για την ανακάλυψη της μινωικής πόλης στα Γουρνιά όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως 60 οικίες κι ένα ανάκτορο μαζί με ένα θησαυροό τεχνουργημάτων.

Τα ανασκαφικά  ημερολόγια  της  Boyd, όπου καταγράφονται υπερκείμενες αποθέσεις, αποστάσεις  και συσχετίσεις  αντικειμένων με σημεία αναφοράς καθώς και τα προσωπικά της σχόλια, μαρτυρούσαν πως διέθετε μια  πρωτοποριακή  αντίληψη  της συνάφειας  και της στρωματογραφίας.

Ο  τόμος  των  Γουρνιών αποτελεί ίσως την πρώτη ολοκληρωμένη δημοσίευση προϊστορικού οικισμού της  Κρήτης και ένα από τα  πρωιμότερα δείγματα συλλογικής αρχαιολογικής συγγραφής.

Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού της στην Κρήτη, γνώρισε τον Charles Henry Hawes, έναν Άγγλο ανθρωπολόγο και αρχαιολόγο που αργότερα έγινε συνεργάτης-διευθυντής του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστώνης. Παντρεύτηκαν στις 3 Μαρτίου 1906 και εννέα μήνες αργότερα γεννήθηκε ο γιος τους. Το 1910 απόκτησαν και μια κόρη, τη Mary, οπότε η Boyd, άφησε την έρευνα πεδίου παραμένοντας ωστόσο αφοσιωμένη στο ακαδημαϊκό έργο της καθώς και στην οικογένειά της

 

Πηγές: Προ-Ιστορήματα 7(2016) Δ. Κοκκινίδου, "Από την ιστορία των πρώτων Ελληνίδων Αρχαιολόγων" και womenyoushouldknow