Τα απομεινάρια κτιστού βενετσιάνικου πατητηρίου στην περιοχή της Πραισού Σητείας

 

Πάνω σε βραχώδες ύψωμα σε αγροτική τοποθεσία της Πραισού στη Σητεία συναντάμε τα απομεινάρια ενός κτιστού πατητηριού, πιθανόν από την περίοδο της Ενετοκρατίας.

Τα χαρακτηριστικά του συνάδουν με πατητήρια εκείνης της περιόδου και μάλιστα στεγασμένα καθώς το ύψος των τοιχωμάτων του, που διασώζονται, μαρτυρά πως δεν ήταν μια απλή χαμηλή αγροτική κατασκευή για το πάτημα των σταφυλιών.

Ο ληνός, ο χώρος δηλαδή όπου τοποθετούσαν τα σταφύλια και τα πατούσαν, είναι μεγάλος, τετράγωνος και καταλήγει σε υπολήνιο συγκέντρωσης του μούστου, με εξωτερικό ανοικτό, πέτρινο κρουνό.

Τόσο ο ληνός όσο και το υπολήνιο φέρουν επίχρισμα στεγανοποίησης από το οποίο διασώζονται μικρά τμήματα, ίσα για να μας δείξουν τον τρόπο κατασκευής τους.

Όπως μας είπε ο πρόεδρος της Πραισού Νίκος Κοκκινάκης, παλιά όλη η γύρω περιοχή ήταν γεμάτη αμπέλια, τα οποία προφανώς σε προηγούμενους αιώνες αποτελούσαν και την κύρια καλλιέργεια στο συγκεκριμένο τόπο.

Το πατητήρι είναι κτισμένο σε μικρό ύψωμα με θέα σε όλη την περιοχή

Σήμερα ακόμα και η έκταση όπου βλέπουμε το πατητήρι είναι κατάφυτη από ελαιόδεντρα.

Πατητήρια στη μεσαιωνική Κρήτη υπήρχαν αμέτρητα και ήταν διάσπαρτα μέσα σε αμπελώνες ή στους οικισμούς. Άλλα ήταν λαξευτά κι άλλα  κτιστά, (σαν αυτό της Πραισού) ενώ άλλα ήταν στεγασμένα κι άλλα ανοικτά, περιγράφει σε σχετική μελέτη του ο  Ιστορικός και Διευθυντής στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Χαράλαμπος Γάσπαρης.

Οι γαιοκτήμονες της εποχής προτιμούσαν τα πατητήρια μέσα ή πολύ κοντά στο αμπέλι όχι μόνο για ευκολία αλλά και για την αποφυγή κλοπής σταφυλιών, τόσο από τον ίδιο τον καλλιεργητή, στον οποίο ανέθεταν να τα φροντίζει, όσο και από κλέφτες που δρούσαν εκείνες τις εποχές.

Το υπολήνιο καλυμμένο από ξερόχορτα

Ο κρουνός ροής του μούστου στο υπολήνιο

Απομεινάρι επιχρίσματος για τη στεγάνωση του πατητηριού