Μύλος στο Χόνδρο της Βιάννου: Ο μικρός συνοικισμός με τους νερόμυλους και τα πολλά παιδιά

 

Περιοχή με πλούσια νερά ο Χόνδρος Βιάννου υπήρξε κατά το παρελθόν ένας τόπος όπου λειτουργούσαν αρκετοί νερόμυλοι.

Δεν είναι τυχαία και η ονομασία του συνοικισμού Μύλος, ενός συνοικισμού που βρισκόταν σε μικρή απόσταση από το Χόνδρο και κατοικούνταν μέχρι τη δεκαετία του 1970, οπότε η τελευταία κάτοικους του τον εγκατέλειψε για να εγκατασταθεί στη γειτονική Περβόλα.

Στην περιοχή αυτή συναντάμε ακόμα τα απομεινάρια αρκετών νερόμυλων παραδομένων στην αγκαλιά της άγριας βλάστησης, που σχεδόν τους καλύπτει.

Ο Μύλος μαζί με το συνοικισμό Κωστιανός είχαν στην απογραφή του 1940 106 κατοίκους ενώ 11 χρόνια αργότερα οι κάτοικοι και στους δυο συνοικισμούς περιορίστηκαν δραματικά φθάνοντας στους 48 μέχρι που στην απογραφή του 1971 ο Μύλος δεν υπάρχει πια ως κατοικημένη περιοχή.

Ο συγγραφέας, καταγώμενος από το Χόνδρο, Αντώνης Στιβακτάκης θυμάται πως ο Μύλος ήταν ένας συνοικισμός με λίγες οικογένειες και πάρα πολλά παιδιά. Υπήρχαν σπίτια με 10 και 11 παιδιά το καθένα που σχεδόν γέμιζαν το σχολείο της περιοχής.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας που κατέστησε τους νερόμυλους χωρίς αντικείμενο δουλειάς, δυστυχώς,  έβαλε το λιθαράκι της για να σταματήσει να υπάρχει ο Μύλος.

Λέγεται πως στο συνοικισμό του Μύλου, δίπλα στην όχθη του Γέρο Ποταμού, υπήρχε και μια παλιά όμορφη βρύση που την αποκαλούσαν οι ντόπιοι Μυλιανή βρύση και η οποία δυστυχώς καταστράφηκε. Οι περιγραφές που διασώθηκαν αναφέρουν πως επρόκειτο για ένα κομψοτέχνημα.

Κατά μήκος του ποταμού αυτού, ξεκινώντας από το Μύλο και φθάνοντας μέχρι και τον καταρράκτη που σχηματίζει, υπήρχαν παλιότερα πολλοί νερόμυλοι που με τη δύναμη του νερού δούλευαν ασταμάτητα.

Μάλιστα ο βρετανός πλοίαρχος και περιηγητής Tomas Spratt περνώντας από την περιοχή περιγράφει: «Στα μισά του δρόμου προς το λόφο περάσαμε από ένα ερειπωμένο μετόχι με ένα νερόμυλο τον οποίο περιστρέφει ένα ρυάκι που ρέει ορμητικά στο γκρεμό». Ενδεχομένως η αναφορά του να αφορά στο μύλο που υπήρχε στο μετόχι του Ναϊλή Πασά, ακριβώς κάτω από τη Ρίχτρα (καταρράκτη).

Το 1911 για να μπορούν με άνεση οι κάτοικοι στο Μύλο να περνούν από το Γέρο ποταμό, που το χειμώνα φούσκωνε, κατασκευάστηκε μια πέτρινη γέφυρα, η οποία συνέδεε Μύλο με Περβόλα. Αυτή ήταν το πρώτο δημόσιο έργο στο Χόνδρο, επί Κρητικής Πολιτείας, και διατηρείται ως τις μέρες μας.

(Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Αντώνη Εμμ. Στιβακτάκη, "Ο Χόνδρος Βιάννου στα μονοπάτια της ιστορίας" έκδοση του Συλλόγου Απανταχού Χονδριγιανών "Το Κεφάλι" )

Δείτε επίσης:

Το πρώτο δημόσιο έργο στο Χόνδρο Βιάννου: Το πέτρινο γεφύρι που θα ζήλευαν οι σημερινοί κατασκευαστές

Οι μινωικές αρχαιότητες στο Κεφάλι του Χόνδρου Βιάννου

Μ. Αρχαγγέλος και Αγ. Αικατερίνη στην Περβόλα Βιάννου-Κτίστηκε στη θέση παλιού ναού που έγινε τζαμί