Τα ενετικά στεγασμένα πατητήρια στο Καινούργιο Χωριό Χερσονήσου

Μια φορά κι ένα καιρό, όταν οι Ενετοί είχαν καταλάβει την Κρήτη, στο Casali Novo ή Chiennurgio Chorio είχε τον πύργο της και πολλές καλλιέργειες η φεουδαρχική οικογένεια Foscolo.

Φαίνεται να ήταν νοικοκύρηδες και να διέθεταν πολλά αμπέλια γι' αυτό κι έφτιαξαν ένα εντυπωσιακό συγκρότημα πατητηριών για να παράγουν το καλύτερο κρασί…

Το πατητήρι τους δεν ήταν σαν όλα τ’ άλλα αφού έριχναν, μέσα από τα μεγάλα ανοίγματα που διέθετε, τα σταφύλια κι αφού τα πατούσαν τα άφηναν εκεί για μέρες ώστε να προκληθεί ζύμωση και να βγει από αυτά το πιο έντονο και βαθύ κόκκινο χρώμα στο κρασί τους.

Τα πατητήρια μάλιστα τα είχαν στεγάσει για να προφυλάσσουν τα στέμφυλα από την ζέστη αλλά και πιθανή βροχή. Πάνω απ' όλα ήταν γι' αυτούς η ποιότητα καθώς το κρασί ήταν πολύτιμο: κι επειδή οι ίδιοι λάτρευαν να το πίνουν κι επειδή τους έφερνε πολλά έσοδα πουλώντας το...

Κι αν η ιστοριούλα αυτή μοιάζει με παραμύθι η ύπαρξη αυτών των μεγάλων και άκρως εντυπωσιακών πατητηριών σήμερα στο Καινούργιο Χωριό του Δήμου Χερσονήσου έρχεται να αποδείξει πως αυτή ήταν η πραγματικότητα στον οικισμό κατά την Ενετοκρατία και μάρτυρες της είναι τα μνημεία που διασώθηκαν.

Τα βενετσιάνικα πατητήρια τα συναντάμε στο βορειοδυτικό άκρο του οικισμού.

Απαρτίζονται από τρεις μεγάλους χώρους, σαν δωμάτια, με τα υπολήνια τους, όπου έτρεχε ο μούστος, μέσα από πέτρινους ανοικτούς κρουνούς.

Ανάμεσα στα υπολήνια υπήρχαν και δυο χωριστές ισομεγέθεις δεξαμενές που δεν λειτουργούσαν ως υπολήνια καθώς δεν συνδέονταν με το χώρο όπου πατούσαν τα σταφύλια.

Στη δυτική πρόσοψη το συγκρότημα των πατητηριών, που φθάνει σε μήκος τα 10,70 μέτρα και πλάτος τα 5,50 μέτρα (το ύψος είναι 3 μέτρα), έχει μεγάλα τοξωτά παράθυρα για να μπαίνουν και να βγαίνουν εκείνοι που πατούσαν τα σταφύλια.

Τα συγκεκριμένα πατητήρια είναι φτιαγμένα από πέτρα και κατεργασμένο πωρόλιθο ενώ τα δάπεδα και οι τοίχοι, σε ύψος μέχρι τα 1,80 μέτρα, είναι επενδυμένα με αστρακάσβεστο για στεγανοποίηση.

Στις πλευρές τους, βόρεια και νότια, είχαν φτιάξει αεραγωγούς ενώ στους μεσότοιχους μεγάλα ορθογώνια παράθυρα.

Τα πατητήρια στο Καινούργιο Χωριό, όπως και σε άλλες περιοχές της Κρήτης, ανήκαν στους φεουδάρχες καθώς δεν επιτρεπόταν οι χωρικοί να έχουν τα δικά τους ώστε να αναγκάζονται να δίνουν τα σταφύλια τους στους ισχυρούς κάθε περιοχής.

Όταν έφυγαν οι Ενετοί από την Κρήτη οι ντόπιοι δεν εγκατέλειψαν τα πατητήρια στο Καινούργιο Χωριό. Τα χρησιμοποιούσαν μέχρι το 1965 περίπου. Σήμερα αποτελούν αξιοθέατο.

Έχουν συντηρηθεί από το παλιό δήμο Επισκοπής, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, ωστόσο απομένουν ακόμα πράγματα να γίνουν, όπως για παράδειγμα να τοποθετηθεί ειδικό στέγαστρο που θα τα προφυλάσσει και να διαμορφωθεί περαιτέρω ο χώρος γύρω τους.

Το Καινούργιο Χωριό έχει παράδοση στο κρασί. Στην εύφορη γη του υπήρχαν πολλά αμπέλια που παρήγαγαν καλό κρασί. Γι' αυτό και στην περιοχή θα δούμε πέρα από τα πατητήρια κι ένα μικρό μουσείο Οίνου.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο του Γιάννη Τζαγάκη, "Το Καινούργιο Χωριό και η περιοχή του μεγάλου Δήμου Επισκοπής-Πορεία μέσα στο χρόνο").

Δείτε επίσης:

Ο Πύργος της βενετσιάνικης οικογένειας Φόσκολο στο Καινούργιο Χωριό Πεδιάδας

Ο ναός της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτρας στο Καινούργιο Χωριό με το θαυματουργό αγίασμα