Η Μίλατος είναι ένας όμορφος παραθαλάσσιος οικισμός του
Λασιθίου με πλούσιο παρελθόν.
Τουριστικός προορισμός σήμερα με τους κατοίκους του να
ασχολούνται παράλληλα με την αλιεία και τη γεωργία, τους μήνες που η τουριστική
κίνηση υποχωρεί, διατηρεί μνήμες μιας εποχής κατά την οποία ο κόσμος ζούσε μόνο
από τη γη και τη θάλασσα.
Όπως μας διηγήθηκαν κάτοικοι της Μιλάτου, στο χωριό πριν από λίγες δεκαετίες λειτουργούσαν τουλάχιστον πέντε
αλευρόμυλοι.
Με τη βοήθεια του ανέμου άλεθαν τα σιτηρά που καλλιεργούνταν
στην ευρύτερη περιοχή και σε σημεία που σήμερα μοιάζουν άγονα και απρόσιτα.
Οι πλαγιές πάνω από τον Άγιο Κωνσταντίνο ήταν γεμάτες σπαρτά
και αμπέλια, μας είπαν.
Οι περισσότεροι μύλοι είχαν προσανατολισμό προς τη θάλασσα
μια και η Μίλατος είναι ένας τόπος με δυνατούς ανέμους που αξιοποιούνταν ως
μορφή ενέργειας για την κίνηση των ανεμόμυλων.
Σήμερα ο ένας μόνο, δυτικά του οικισμού, στέκει σε κάπως καλύτερη κατάσταση ενώ ένας δεύτερος, ανατολικά, ίσα που ξεχωρίζει από το βραχώδες σημείο όπου είχε κτιστεί. Ένας μάλιστα από τους μύλος ή καλύτερα τα απομεινάρια του είχαν χρησιμοποιηθεί στην Κατοχή για να στηθεί πολυβολείο.
Η Μίλατος είχε και έσοδα από τα χαρούπια. Αρκετά από τα
παλιά κτίσματα που υπάρχουν στο λιμανάκι της, πέριξ της εκκλησίας της Ανάληψης,
ήταν μαγκατζέδες, δηλαδή αποθήκες, όπου μετέφεραν τα χαρούπια κι από εκεί τα
φόρτωναν σε καΐκια για να ταξιδέψουν σε άλλες περιοχές.