Η πλάκα, το κονδύλι και το μολυβοκόνδυλο των παλιών μαθητών

 

Όσοι είχαν πάει σχολείο, πριν από κάμποσες δεκαετίες, θα θυμούνται έντονα τα πρώτα τους τετράδια και μολύβια που δεν ήταν άλλα από την πλάκα και το κονδύλι.

Μ' αυτά μάθαιναν στις πρώτες τάξεις του δημοτικού να γράφουν γράμματα και αριθμούς.

Η πλάκα, σε μέγεθος σημερινού τάμπλετ, μαύρη, με ξύλινο πλαίσιο, ήταν σαν ένας μικρός μαυροπίνακας που μπορείς να γράψεις επάνω του μόνο με το κονδύλι. Το κονδύλι, φτιαγμένο από λευκό σχιστόλιθο, λειτουργούσε σαν τις μετέπειτα κιμωλίες.

Αργότερα εφευρέθηκαν και τα μολυβοκόνδυλα, που έμοιαζαν σαν τα σημερινά μολύβια μόνο που όταν τα έξυνες εμφανιζόταν σχιστόλιθος κι όχι γραφίτης.

Μια τέτοια πλάκα βρήκαμε μαζί με κονδύλι και κάμποσα μολυβοκόνδυλα στο παλαιοπωλείο του Βαγγέλη Κρασαγάκη, επί της Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο, και βέβαια σε χάσαμε την ευκαιρία να κάνουμε τις δοκιμές μας γράφοντας μ’ αυτά.

Όπως μας είπε ο κ. Κρασαγάκης, πάνω στην πλάκα ήταν δεμένο κι ένα σφουγγάρι για να σβήνουν οι μαθητές ότι είχαν γράψει και να ξαναγράφουν, ενώ δεμένο για να μην το χάνουν ήταν, σε κάποιες περιπτώσεις και το κονδύλι.

Κάποιες πλάκες διέθεταν και γραμμές για να μπορούν οι μαθητές να γράφουν στη σειρά γράμματα και αριθμούς ενώ αργότερα εμφανίστηκαν και χρωματιστά κονδύλια, κόκκινα και πράσινα, για να μπορούν οι μαθητές, πάνω στην πλάκα, να ζωγραφίζουν, αν και αυτά ήταν περισσή πολυτέλεια σε καιρούς δύσκολους.

Οι δάσκαλοι αποκαλούσαν την πλάκα αβάκιο και το σφουγγάρι σπόγγο, όμως οι λέξεις που  κυριαρχούσαν ήταν πλάκα και σφουγγάρι.

Στην κάτω πλευρά της πλάκας διακρίνεται η οπή όπου έδεναν το σφουγγάρι

Καιροί φτωχικοί και δύσκολοι σίγουρα και για την εκπαίδευση εκείνοι, όμως όσοι μπορούσαν να συνεχίσουν το σχολείο μάθαιναν στ’ αλήθεια γράμματα γιατί η εκπαίδευση ήταν προσηλωμένη μόνο σε αυτό. Οι δάσκαλοι ήταν αυστηροί και οι περισσότεροι μαθητές έβλεπαν μέσα από το σχολείο την ευκαιρία να ξεφύγουν από την αγραμματοσύνη και τη φτωχική ζωή.