Τα παλιά τετράδια με τους ήρωες, οι κοντυλοφόροι με το μελάνι, η καλλιγραφία και οι χειροτεχνίες στα σχολεία

 

Τα τετράδια που είχαν στο εξώφυλλο αληθινούς ήρωες κι όχι κινηματογραφικούς, οι κοντυλοφόροι ή κονδυλοφόροι, με τις πένες και το μελάνι, και οι κεντητές χειροτεχνίες αποτελούν για τους σύγχρονους μαθητές ένα άγνωστο κόσμο που δεν μπορούν να φανταστούν πως υπήρχε στα σχολεία του παρελθόντος.

Στην εποχή που τα παιδιά μαθαίνουν πρώτα να γράφουν στον υπολογιστή και μετά στο τετράδιο αυτά τα σχολικά αντικείμενα φαντάζουν εξωπραγματικά.

Κι όμως οι προηγούμενες γενιές με αυτά γέμιζαν τις σάκες τους για να πάνε στο σχολείο, όπου αφιέρωναν χρόνο για να μάθουν χειροτεχνίες και καλλιγραφία.

Το μάθημα της καλλιγραφίας-ιχνογραφίας υπήρχε στα δημοτικά σχολεία σχεδόν μέχρι τη δεκαετία του 1970. Οι μαθητές χρησιμοποιούσαν σε αυτό τον κοντυλοφόρο, με την μεταλλική πένα ως μύτη, και μελάνι, που αντλούσαν από γυάλινο μελανοδοχείο πάνω στο θρανίο τους.

Οι κοντυλοφόροι ήταν πολλών ειδών, άλλοι μαθητές είχαν ξύλινους κι άλλοι μεταλλικούς, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας τους.

Ως μάθημα η καλλιγραφία ήταν ολόκληρη ιεροτελεστία με τους δασκάλους να είναι αυστηροί ως προς τις γραμμές και την αρμονία των γραμμάτων που αποτύπωναν στο χαρτί οι μαθητές τους.

Δεν είναι τυχαίο που όλοι σχεδόν οι παλιοί ξέρουν να γράφουν όμορφα γράμματα και αρμονικά ενώ οι μετέπειτα γενιές επικοινωνούν μόνο ηλεκτρονικά και γράφουν με μολύβι και στυλό μόνο όσο διαρκεί η σχολική τους ζωή.

Σήμερα την καλλιγραφία μπορεί κανείς να τη γνωρίσει μέσα από ομάδες και εργαστήρια που ασχολούνται αποκλειστικά με αυτό το αντικείμενο καθώς δεν διδάσκεται στα σχολεία.

Τα ιδιαίτερα τετράδια και οι χειροτεχνίες

Από εκείνες τις εποχές μας έρχονται και τα τετράδια που στο εξώφυλλο τους είχαν ήρωες και σπουδαίες μορφές, πρότυπα για τους μαθητές.

Στις φωτογραφίες μας βλέπετε τετράδια με ήρωες του 1821 ωστόσο, όπως μας είπε ο Νίκος Ψιλάκης, στην Κρήτη κυκλοφορούσαν τετράδια με σπουδαίες τοπικές μορφές όπως ο Ξανθουδίδης ο Ξωπατέρας κι άλλοι.

Η μαθητική ζωή είχε τότε και χειροτεχνίες, πολύ διαφορετικές απ' αυτές που σήμερα ενδεχομένως βλέπει κανείς στα σχολεία. Οι μαθητές και οι μαθήτριες κεντούσαν κι έφτιαχναν φιγούρες όπως αυτές στις φωτογραφίες μας. Πάνω σε χαρτόνια αποτύπωναν με χρωματιστές κλωστές και χρώματα ζώα και αντικείμενα που τους βοηθούσαν να μαθαίνουν γράμματα, είδη και αριθμούς.

Τα σχολικά αντικείμενα του δημοσιεύματος προέρχονται από το Παλαιοπωλείο του Βαγγέλη Κρασαγάκη στο Ηράκλειο κι αποτελούν ένα μικρό θησαυρό μνήμης για εκείνους που τα χρησιμοποιούσαν στη μαθητική ζωή τους.

Δείτε επίσης:

Η πλάκα, το κονδύλι και το μολυβοκόνδυλο των παλιών μαθητών

Πίσω τα τετράδια είχαν και πρόγραμμα κι έχει ενδιαφέρον να δει κανείς τα μαθήματα