Το χάνι του Γερωνυμάκη στη Λάστρο Σητείας και ο παλιός δρόμος που οδηγούσε στο Ηράκλειο

 

Έξω από τη Λάστρο Σητείας συναντάμε το Χάνι του Γεωνυμάκη κτισμένο πάνω στον παλιό δρόμο (μονοπάτι με τα σημερινά δεδομένα) που συνέδεε τη Σητεία με το Ηράκλειο.

Τέτοιες γωνιές πραγματικά προκαλούν δέος αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες μετακίνησης του παρελθόντος και το πώς λειτουργούσαν οι άνθρωποι σε αυτές.

Ο παλιός δρόμος, τμήματα του οποίου διασώζονται κι όχι ολόκληρος, ήταν φτιαγμένος από πέτρες και ήταν τόσο φαρδύς όσο χρειαζόταν δυο μουλάρια ή γαϊδούρια να περάσουν το ένα δίπλα στο άλλο δίχως το ένα εξ αυτών και ο αναβάτης του να κινδυνεύσουν να πέσουν στα απότομα σημεία που η διαδρομή κάλυπτε.

Οι πέτρες καλά στρωμένες στο έδαφος διατηρούνται ακόμα, σε σημεία, ατόφιες, ενώ όπου ήταν απαραίτητο έφτιαχναν με το ίδιο υλικό και αντιστήριξη στα πλαϊνά του δρόμου.

Δυστυχώς οι άνθρωποι, όταν αργότερα έπαψαν αυτοί οι παλιοί δρόμοι να χρησιμοποιούνται, καλλιέργησαν πιο εντατικά τη γη ενσωματώνοντας μεγάλα κομμάτια στις καλλιέργειες τους ενώ αλλού έφερε ο χρόνος την καταστροφή. Ότι περισώθηκε έγινε τμήμα του μονοπατιού Ε4 και το χαίρονται σήμερα κυρίως οι πεζοπόροι φυσιολάτρες.

Οι μεγάλες διαδρομές που κάλυπταν αυτοί οι δρόμοι απαιτούσαν, όπως είναι φυσικό, αρκετές στάσεις για ξεκούραση, οπότε τα χάνια που κατασκευάστηκαν κάλυπταν αυτή ακριβώς την ανάγκη.

Το χάνι του Γεωρωνυμάκη είναι πετρόκτιστο, όπως και το σύνολο των κτισμάτων προηγούμενων δεκαετιών. Βέβαια φαίνεται να έχει υποστεί εργασίες συντήρησης με τον Προοδευτικό Σύλλογο Λάστρου «Η Αναγέννησις» να έχει πάρει την ωραία πρωτοβουλία και να έχει τοποθετήσει ενημερωτική πινακίδα στην πρόσοψη του ώστε όσοι πεζοπορούν και περνούν από εκεί να μαθαίνουν ποια ήταν η χρήση του κτίσματος, έχοντας μια εικόνα και για τον παλιό δρόμο που βλέπουν στο σημείο.

Τα χάνια είχαν κατά το παρελθόν πολύ σπουδαίο ρόλο ως χώροι υποδοχής, φιλοξενίας, ξεκούρασης και διανυκτέρευσης των ταξιδιωτών και των ζώων τους.

Η ονομασία τους προέρχεται από τη λέξη Χαν που κατ' άλλους έχει περσική προέλευση και κατ' άλλους τουρκική.

Το σίγουρο είναι πως η δημιουργία τους μας πάει πολλούς αιώνες πίσω, αφού τέτοιοι χώροι υπήρχαν στην Ελλάδα από την αρχαιότητα.

Κάποια χάνια ήταν τεράστια σαν πανδοχεία με δωμάτια, στάβλους, κοινόχρηστους χώρους, πεταλωτήρια για τα ζώα ενώ άλλα μικρά, σαν αυτό της Λάστρου, που από το μέγεθος τους καταλαβαίνει κανείς πως λειτουργούσαν μόνο για να ξαποστάσει ο ταξιδιώτης, χωρίς διανυκτέρευση.

Θα πρέπει πάντως να επισημάνουμε πως τα χάνια ήταν κτίσματα όπου θέση είχαν όλοι, πλούσιοι και φτωχοί, γυναίκες και άνδρες, όλοι όσοι μετακινούνταν με τα φτωχά μέσα της εποχής, εκεί συναντιόνταν και χαίρονταν την παρέα, αντάλλασαν απόψεις και νέα μέχρι να ξεκινήσουν και πάλι το μακρύ και δύσκολο ταξίδι για τον τελικό προορισμό τους.