Ο Άγιος Νικόλαος στα Σφακιά της Λάστρου στη Σητεία και οι επιγραφές του

 

Σε μια όμορφη, γεμάτη πράσινο, περιοχή της Λάστρου στη Σητεία, που ονομάζεται Σφακιά, είναι κτισμένο το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου.

Πρόκειται για ένα μονόχωρο καμαροσκεπή ναό με λιθανάγλυφα πλαίσια στις πόρτες και τα παράθυρα του. Στη νότια είσοδο μάλιστα, σε κενό που υπάρχει στο θύρωμα, φαίνεται να ήταν εντοιχισμένο είτε κάποιο λιθανάγλυφο είτε μια πινακίδα, που έχει αφαιρεθεί.

Αριστερά της θύρας προσκυνητές έχουν γράψει τις χρονολογίες 1595, 1675 και 1699, οι οποίες μαρτυρούν πως πρόκειται για ένα αρκετά παλιό κτίσμα που προϋπήρχε αυτών των ετών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και μια επιγραφή προσκυνητή που αναφέρει «1766, ήλθα και επροσκίνισα τον Άγιο νκ, Νικολάκις Δρακάκις από τη ζήρο».

Μια ενδιαφέρουσα εγχάρακτη επιγραφή, που υπήρχε σε μια μαρμάρινη βάση στο εσωτερικό του ναού, έχει εντοπίσει και διαβάσει ο Peter Rogers, ομότιμος καθηγητής  Ιστορίας, με ειδίκευσή στη Βυζαντινή κι Ενετοκρατούμενη Κρήτη, του Πανεπιστημίου του Μπέρμιχαμ. Η επιγραφή, που μοιράστηκε με το e-storieskritis, αναφέρει: "Μνήσθητι Κύριε του αμαρτολού Μαξιμου. Υπεραγία βοήθει του αμαρτολού Μαξίμου και των τέκνων αυτού" (16ος ή 17ος αιώνας)

 

Την εποχή που ο Μ. Καταπότης στο περιοδικό «Μύσων» (1934) καταγράφει τις επιγραφές εκκλησιών της περιοχής περιγράφει πως μέσα στο ναό του Αγίου Νικολάου υπήρχαν μια μαρμάρινη καντήλα, μπροστά από το τέμπλο, δυο ενεπίγραφα μαρμάρινα κηροπήγια και αξιόλογες φορητές εικόνες.Πιο χαρακτηριστική ήταν η εικόνα του Αγίου Νικολάου με χρονολογία 1795.

Η ανοικοδόμηση του ναού, με βάση τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του, παραπέμπει στην όψιμη Ενετοκρατία, δηλαδή μεταξύ 16^ου και 17^ου αιώνα.

Σύμφωνα με μελέτη της Δ. Χρονάκη ο συγκεκριμένος ναός συμπεριλαμβάνεται στην ενετική απογραφή των ορθόδοξων ναών της Σητείας που έγινε το 1637, συνεπώς είναι παλιότερο κτίσμα του χρόνου απογραφής του.

Νότια του ναού και σε επαφή με αυτόν βρίσκεται ένα διώροφο οικοδόμημα, μέσα στο οποίο οδηγεί η νότια είσοδος της εκκλησίας αλλά και η ανεξάρτητη ανατολική είσοδο της. Δεν αποκλείεται αυτό να αποτελούσε κατοικία του ιδιοκτήτης του ναού ή της ευρύτερης περιοχής ίσως και κάποιου μοναχού.

(Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από την Ιερά Μητόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας ενώ την επιγραφή που σας παραθέτουμε μας διέθεσε ο καθηγητής Rogers κατόπιν επαφής με την εκπαιδευτικό Μαρία Μετζογιαννάκη).