Τση Γριάς ο Σπήλιος ψηλά στο φαράγγι των Βοριζίων

 

Αρκετά ψηλά στο φαράγγι των Βοριζίων, σε ένα από τα δασωμένα τμήματα του με τεράστιους πρίνους, βρίσκεται καλά κρυμμένος της Γριάς ο Σπήλιος.

Πρόκειται για ένα αρκετά μεγάλο σπήλαιο στο οποίο εισέρχεται κανείς από το στενό άνοιγμα δυο ψηλών βράχων. Η είσοδος του αμέσως μετά είναι άνετη αλλά η πορεία για το εσωτερικό του καθοδική και ολισθηρή.

Της Γριάς ο Σπήλιος ή τσι Γριάς, όπως τον αποκαλούσαν οι παλιότεροι, είναι ένα ενεργό σπήλαιο με έντονη σταγονοροή ακόμα και το καλοκαίρι, πράγμα που εξηγεί και την ολισθηρότητα στο εσωτερικό του. Μάλιστα σε σημείο του, στο βάθος δεξιά, σχηματίζονται και μικρές λακκούβες με νερό.

Το σπήλαιο διαθέτει λιθωματικό διάκοσμο, όχι ιδιαίτερα πλούσιο αλλά αρκετό για να εξάψει τη φαντασία με τις μορφές που η φύση έχει δημιουργήσει εδώ και εκατομμύρια χρόνια.

Σε ότι αφορά την ονομασία του η τοπική παράδοση θέλει να πήρε το όνομα του από μια ηλικιωμένη γυναίκα που έζησε εκεί.

Για την ακρίβεια διηγούνται οι κάτοικοι των Βοριζίων πως κατά την Τουρκοκρατία μια οικογένεια από το χωριό κυνηγημένη από τους Οθωμανούς ανέβηκε το φαράγγι και βρήκε καταφύγιο στο σπήλαιο, όπου και παρέμεινε μέχρι να απομακρυνθεί ο κίνδυνος.

Υπάρχει ωστόσο και μια άλλη εκδοχή που συναντάμε πολλές φορές σε τοπωνύμια της Κρήτης κι ίσως να έχει βάση και στην περίπτωση του σπηλαίου των Βοριζίων. Οι λέξεις γριά, γρε, γρα και άλλες παρόμοιες χρησιμοποιήθηκαν από τους Κρητικούς σε περιοχές και σημεία που μαρτυρούσαν αρχαία προέλευση και χρήση.

Η ευρύτερη περιοχή των Βοριζίων, στη ρίζα του Ψηλορείτη, κατοικήθηκε από την αρχαιότητα και λειτούργησε ως πέρασμα για τους Μινωίτες. Εξάλλου σε κοντινή απόσταση συναντάμε το λατρευτικό Καμαραϊκό σπήλαιο. Ακόμα τα μέρη αυτά, που διέθεταν παλιότερα τεράστιο δασικό πλούτο, προσφέρονταν για υλοτόμιση καθώς το ξύλο και η πέτρα ήταν τα κυρίαρχα δομικά υλικά ενώ επιπλέον το ξύλο χρησίμευε στους Μινωίτες για τη ναυπήγηση των πλοίων τους.