Ο ναός του Πυθίου Απόλλωνα στη Γόρτυνα κοντά στο Πραιτώριο

 

Νότια του δρόμου όπου βρίσκεται η είσοδος του Αρχαιολογικού χώρου της Γόρτυνας και προχωρώντας το μονοπάτι μέσα από τους αρχαίους ελαιώνες συναντάμε το Πραιτώριο, την έδρα του ρωμαίου διοικητή της Κρήτης.

Στον διάσπαρτο από κίονες και απομεινάρια κτισμάτων που μαρτυρούν ένα εκτεταμένο και πλούσιο σε ιστορία χώρο βλέπουμε το ιερό του Πύθιου Απόλλωνα.

Το προσωνύμιο Πύθιος είναι ένα από τα πιο γνωστά που αποδόθηκε στο θεό Απόλλωνα εξαιτίας  της θανάτωσης του πύθωνα στους Δελφούς.

Ο Πύθωνας ήταν φίδι, φρουρός του μαντείου και της ιερής πηγής, που όμως σκότωνε ζώα και ανθρώπους. Ήταν γιος της Γαίας και ο μύθος θέλει να εμπόδισε τον Απόλλωνα να πλησιάσει τον υπόγειο χώρο του μαντείου, όπου η ιέρεια, σε κατάσταση έκστασης, χρησμοδοτούσε. Ο Απόλλωνας σκότωσε τον πύθωνα  και έτσι πήρε  το επίθετο Πύθιος ενώ η ιέρεια του ονομάζονταν Πυθία.

Ο Πύθιος Απόλλωνας είχε λοιπόν ιερό και στη Γόρτυνα και μάλιστα θεωρείται από  τα σημαντικότερα μνημεία της ενώ αποτελούσε, μέχρι την καθιέρωση του Χριστιανισμού και την ίδρυση της βασιλικής του Αγ. Τίτου περί το 500 μ.Χ., το θρησκευτικό κέντρο της πόλης.

Λατρεία στο χώρο αυτό είχαμε για τουλάχιστον 13 αιώνες γεγονός που  επέφερε αρχιτεκτονικές μεταβολές στον αρχικό ναό.

Το ιερό του Πυθίου Απόλλωνα, που βρίσκεται στο κέντρο της αρχαίας Αγοράς της Γότυνας, ανασκάφτηκε στα 1887.

Το πρώτο οικοδόμημα του 7ου αι. π.Χ. ήταν ένας τετράπλευρος σηκός με τέσσερις ξύλινους κίονες στο κέντρο για υποστήριξη της στέγης.

Οι εξωτερικοί τοίχοι και οι βαθμίδες του κρηπιδώματος καλύφθηκαν με αρχαϊκές επιγραφές.

Στην ελληνιστική περίοδο προστέθηκε μνημειώδης πρόναος, ενώ ανάμεσα στους κίονες τοποθετήθηκαν στήλες με επιγραφές.

Μετατροπές και προσθήκες έγιναν και στη ρωμαϊκή περίοδο ενώ στα δυτικά του ναού οικοδομήθηκε ένα μικρό θέατρο.

Στα μεσοβυζαντινά χρόνια στον περιβάλλοντα χώρο του ναού, που είχε εγκαταλειφθεί, οικοδομήθηκαν κατοικίες και υδραγωγεία.

Στο ιερό του Πυθίου Απόλλωνα είχε βρεθεί και το ακρωτηριασμένο άγαλμα του Απόλλωνα το οποίο εκλάπη και επαναπατρίστηκε 16 χρόνια μετά την κλοπή του από τη Γόρτυνα.

Στην Ελλάδα επέστρεψε το 2007. Πρόκειται για ένα άγαλμα του Απόλλωνα Λυκείου του 1ου αι. μ.Χ., που είχε κάνει "φτερά" τον Φεβρουάριο του 1991 από την αρχαιολογική συλλογή της Γόρτυνας μαζί με εννέα ακόμη αντικείμενα της ρωμαϊκής περιόδου.

 Δείτε επίσης:

Το Πραιτώριο στην αρχαία Γόρτυνα: Έδρα του ρωμαίου πολιτικού διοικητή

 Ο μοναδικός ναός λατρείας Αιγυπτιακών Θεοτήτων στην Κρήτη βρίσκεται στη Γόρτυνα

Δωδεκάδελτος της Γόρτυνας-Το αρχαιότερο & προοδευτικότερο νομοθετικό κείμενο στην Ευρώπη

Ο ναός του Πυθίου Απόλλωνα το 1919 (Boissonnas & Co, 1919)

Ότι απέμεινε από το ναό σήμερα