Η Οθωμανική Κρήνη στη Νέα Πραισό Σητείας και οι συμβολισμοί της διακόσμησης της

 

Η βασική κρήνη από την οποία έπαιρναν νερό οι Βαβέλοι Σητείας, (Νέα Πραισός σήμερα), ήταν αυτή που βλέπουμε στην μικρή πλατεία μπαίνοντας στο χωριό.

Στην πραγματικότητα πάνω στην πλατεία, επί Τουρκοκρατίας, υπήρχε τζαμί ενώ η κρήνη βρισκόταν περίπου 50 μέτρα βορειοανατολικά και χρησίμευε στο τελετουργικό πλύσιμο των Οθωμανών πριν εισέλθουν στο τζαμί για την προσευχή τους.

Αργότερα όταν έπαψε να υπάρχει το τζαμί κι έγινε και η πλατεία μεταφέρθηκε σε περίοπτη θέση και η κρήνη.

Έχει ενδιαφέρον να δούμε κάποια από τα διακοσμητικά που φέρει επάνω της η συγκεκριμένη κρήνη, τα οποία και έχουν τους δικούς τους συμβολισμούς.

Οι Οθωμανοί στόλιζαν τις κρήνες τους με συγκεκριμένα μοτίβα που μόνο τυχαία δεν ήταν η έμπνευση τους γι' αυτό και τα βλέπουμε να επαναλαμβάνονται παντού, όπου έφτιαχναν κρήνη.

Στην πρόσοψη της κρήνης των Βαβέλων, λοιπόν, υπήρχαν, σύμφωνα με τον Ερρίκο Σκουλούδη, πάνω από το τόξο τρεις κύκλοι στους οποίους εγγράφονταν ανάγλυφα σχέδια. Εσωτερικά τους σχημάτιζαν από ένα μεγάλο εξάγωνο ή άστρο του Δαυίδ ή άστρο του Σολομώντα ενώ μέσα τους υπήρχαν κι άλλα μικρότερα που φαίνονταν ως αλληλοτεμνόμενα εξάγωνα αλλά και σαν εξάκτινα.

Το εξάγωνο στα ισλαμικά γεωμετρικά σχήματα είναι το σύμβολο του ουρανού. Στην κρήνη των Βαβέλων υπήρχε ένα εξάγωνο στο κέντρο κι άλλα έξι γύρω του που αντιστοιχούν στον ήλιο και τους έξι πλανήτες.

Ο κεντρικός κύκλος έχει εγγεγραμμένη είδος εξάλφας με αλληλοτεμνόμενα τρίγωνα και φυτική διακόσμηση. Αυτή η εξάλφα λέγεται και σφραγίδα του Σολομώντα και την χρησιμοποιούσαν οι μουσουλμάνοι ως διακοσμητικό σε κέρματα, σε τζαμιά, και αλλού. Θεωρούνταν το σύμβολο που έδινε δύναμη στο Σολομώντα να διατάζει τους δαίμονες και τα τζίνια και να συνομιλεί με τα ζώα.

Στο κεντρικό μοτίβο της κρήνης των Βαβέλων με την εξάλφα εμφανίζονται και φύλλα όμοια με του φοίνικα. Λέγεται πως ο προφήτης του Ισλάμ έκτισε το σπίτι του από φοίνικες κα αυτοί συμβολίζουν την ανάπαυση και τη φιλοξενία

Δυστυχώς οι πέτρες όπου υπήρχαν αυτοί οι κύκλοι σήμερα έχουν χαθεί.

Ο αρχαιολόγος Νίκος Παπαδάκης, αναφέρει πως δεξιά και αριστερά του κρουνού της κρήνης υπάρχουν ρόδακες πολύφυλλοι, εγγεγραμμένοι σε κύκλο. Σήμερα ο αριστερός έχει σχεδόν καταστραφεί και δεν ξεχωρίζει.

Παρατηρώντας καλύτερα τα σχήματα τους βλέπουμε ένα 9γωνο αριστερά και ένα 11γωνο δεξιά που και τα δυο φέρουν ρόδακες εσωτερικά με πέταλα, 9 και 11 αντίστοιχα. Αν πολλαπλασιάσουμε το 9 με το 11 παίρνουμε το 99, νούμερο που αντιστοιχεί στον αριθμό των ονομάτων ή των ιδιοτήτων του θεού του Ισλάμ.

Η κρήνη στο κέντρο της φέρει πλαίσιο με ταινιωτή διακόσμηση τετράκτινων αστεροειδών και στο εσωτερικό είναι σχηματισμένη κόγχη με οξυκόρυφη απόληξη ενώ στα δυο επάνω άκρα της είναι εγγεγραμμένα εξάκτινα αστεροειδή. Στα συγκεκριμένα δακοσμητικά μοτίβα κυρίαρχο ρόλο παίζει η 11άδα και τα πολλαπλάσια της που πάλι μας οδηγούν στον αριθμό 99 και τις ιδιότητες του Προφήτη του Ισλάμ.

Αριστερά και δεξιά της κόγχης βλέπουμε κυπαρίσσια , που θεωρούνται τα δέντρα της ζωής εκφράζοντας στην οθωμανική κουλτούρα και πίστη τη ζωοδόχο φύση του νερού.

Στο κλειδί της κρήνης έχουμε τρεις κάθετες σειρές από 33 στιγμές , που μοιάζουν με χάντρες. Πάλι αν πολλαπλασιάσουμε 33 επί 3 μας δίνει 99.

(Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Ερρίκου Π. Σκουλούδη "Δημώδεις Παραδόσεις, θρύλοι, Ιστορίες, Αρχαίοι Μύθοι, Παραμύθια από την περιοχή Πραισού Σητείας και την ευρύτερη περιφέρεια της", έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου Πραισού, 2010)