Ο ερειπωμένος οικισμός Αδρόμυλοι στις Λιθίνες Σητείας-Η πανούκλα και τα αρχαιολογικά ευρήματα

 

Οι Αδρόμυλοι ή Αντρόμυλοι ή αλλιώς Άγιοι Απόστολοι είναι ένας ερειπωμένος σήμερα οικισμός στα διοικητικά όρια των Λιθινών στη Σητεία.

Κάποτε ήταν ένα ακμαίο χωριό το οποίο μάλιστα διέθετε και δυο ενορίες.

Οι κάτοικοι του ασχολούνταν με τη γεωργία και γνώριζαν ανάπτυξη μέχρι που την πόρτα τους χτύπησε, όπως συνέβη και σε άλλα χωριά της ευρύτερης περιοχής, η πανούκλα.

Όπως μας διηγήθηκε η ηλικιωμένη Αικατερίνη Φραγκουλάκη από τις Λιθίνες, οι άνθρωποι στους Αδρόμυλους άρχισαν πεθαίνουν ο ένας μετά τον άλλο κι ήταν τόσοι πολλοί οι νεκροί που δεν προλάβαιναν να τους θάβουν. Μάλιστα κάποιοι πλήρωναν με χρυσά νομίσματα άνδρες ώστε γρήγορα να βάλουν τους πεθαμένους τους  στο χώμα, μήπως και σταματήσει η διάδοση της ασθένειας.

Θυμάται μάλιστα περιγραφές να δένουν χεροδύναμα παλικάρια τους νεκρούς από τα πόδια και να τους σέρνουν σε λάκκους που άνοιγαν σε χρόνο ρεκόρ ή σε τάφους, όσοι είχαν. Ο φόβος και ο θάνατος είχαν σκεπάσει το χωριό την ώρα που στις κοντινές Λιθίνες η εικόνα ήταν πολύ καλύτερη καθώς, όπως όλοι πίστευαν, ο Άγιος Χαράλαμπος, στον οποίο έχουν αφιερώσει κλίτος ναού,  τους προστάτευε από τη φονική αρρώστια.

Οι αρχαιολογικές έρευνες

Οι Αδρόμυλοι είναι γνωστοί στον κόσμο της αρχαιολογίας και για ένα ακόμα λόγο. Στην περιφέρεια αυτού του οικισμού τα έτη 1953 και 1954 ο τότε Έφορος Αρχαιοτήτων Νικόλαος Πλάτων, στο πλαίσιο ερευνών της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην ανατολική Κρήτη, ανέσκαψε, σε διάφορες θέσεις, κτηριακά λείψανα και νεκροταφεία της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου.

Πριν απ αυτόν τα έτη 1894 και 1896 ο Άρθουρ Έβανς επισκέφθηκε την περιοχή και έκανε κάποια σχέδια των αρχαιολογικών χώρων.

Το 1902, μετά από λαθρανασκαφή, παραδόθηκε στο Μουσείο του Ηρακλείου γεωμετρική κεραμική από τάφο σε άγνωστη θέση της περιοχής Αδρομύλων.

Ο Πλάτωνας κατά την παρουσία του στην περιοχή επισκέφθηκε δύο μικρά σπήλαια στο ύψωμα «Άγιος Αντώνιος». Εκεί στην κορυφή εντόπισε κτηριακά λείψανα. Σε απόσταση 500-600 μέτρων  βρήκε και δύο νεκροταφεία, το ένα συλημένο και αποτελούμενο από θαλαμωτούς τάφους, το άλλο γεωμετρικών χρόνων αποτελούμενο από κτιστούς θολωτούς τάφους.

Αργότερα μεταξύ των Αδρομύλων και του οικισμού της Συκιάς, ο ίδιος ανέσκαψε νεκροταφείο με θολωτούς τάφους της πρώιμης εποχής του σιδήρου, αλλά και υστερομινωικό τάφο στη θέση «Καντέμη Κεφάλι».

Η περιοχή των Αδρομύλων, όπως προέκυψε από τις αρχαιολογικές έρευνες, κατοικούνταν από την εποχή του χαλκού ενώ κατά την πρώιμη εποχή του σιδήρου υπήρχε ένας οικισμός, με τον οποίο προφανώς συνδέονταν όλα ή κάποια από τα νεκροταφεία που ερευνήθηκαν.

 Δείτε επίσης:

Ο Βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων στις Λιθίνες

Τα αιωνόβια ελαιόδεντρα στις Λιθίνες Σητείας

Ο πύργος στο κέντρο των Λιθινών Σητείας και η ιστορία του

Ένα εντυπωσιακό αλώνι στη θέση Όξω Λιάς στις Λιθίνες

Το διαβατικό των Λιθινών κι ο γάμος που τελέσθηκε σε αποθήκη του κατά την Κατοχή

Η Παναγία των Λιθινών Σητείας με τα αμέτρητα θαύματα

Ο παλιός ναός του Αγίου Αθανασίου στις Λιθίνες Σητείας με τα δυο αρκοσόλια