Μεσημβριάνθεμο crystallinum: Το πανέμορφο φυτό που δεν αναπνέει τη μέρα

 

Το μεσημβριάνθεμο ή Mesembryanthemum crystallinum είναι φυτό ενδημικό της Νότιας Αφρικής, που όμως συναντάται και στην Κρήτη εντυπωσιάζοντας με την εικόνα του όταν τα φύλλα του αρχίζουν να κοκκινίζουν και δημιουργούνται μικρά κρυσταλλάκια κάτω από τα άνθη του. Το συναντήσαμε τυχαία στην παραλιακή του Ηρακλείου, δίπλα στη θάλασσα, στις μεγάλες του δόξες.

Η γενική ονομασία του φυτού ως  Mesembryanthemum προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις μεσημβρία δηλαδή μεσημέρι και άνθεμον, δηλαδή λουλούδι.Τα άνθη του πραγματικά ανοίγουν μόνο όταν υπάρχει έντονη ηλιοφάνεια, δηλαδή συνήθως το μεσημέρι.

Το μεσημβριάνθεμο είναι ένα έρπον παχύφυτο που ταξίδεψε από την Αφρική στην Ευρώπη και την Αμερική τον 18ο αιώνα Το φυτό του είναι καλυμμένο με μεγάλα, γυαλιστερά μεμβρανοειδή κύτταρα ή κυστίδια νερού, απ' όπου προέρχονται πολλές από τις κοινές ονομασίες του φυτού  όπως Μπούζι, crystalline κ.α.Η κύρια λειτουργία αυτών των κυττάρων είναι να διατηρούν εφεδρείες νερού.

Το Μ. crystallinum συναντάται σε πολλά διαφορετικά είδη εδάφους και μπορεί να αντέξει σε φτωχά από θρεπτικά στοιχεία ή σε αλατούχα εδάφη.

Το μυστικό του βρίσκεται στα πράσινα ή μερικές φορές έντονα κόκκινα φύλλα του. Είναι παχιά, σαρκώδη και καλύπτονται με αστραφτερές κύστες υγρού, που στην λάμψη στον ήλιου μοιάζουν με δροσοσταλίδες ή κρυστάλλους πάγου.

Κρατάει την αναπνοή του

Έχει ενδιαφέρον να δούμε πως το  φυτό αυτό καταφέρνει να ανταπεξέλθει στην μεγάλη θερμότητα. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο κρατάει την αναπνοή του κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Κανονικά τα φυτά απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα στη διάρκεια της ημέρας και το μετατρέπουν σε σάκχαρα και οξυγόνο με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός.

Τα φυτά αναπνέουν μέσω των πόρων στην κάτω πλευρά των φύλλων, αλλά χάνουν επίσης το νερό μέσω αυτών. Το Mesembryanthemum crystallinum κλείνει αυτά τα «στόματα» κατά τη διάρκεια της ημέρας και αναπνέει μόνο μετά τη δύση του ηλίου. Το διοξείδιο του άνθρακα που συγκεντρώνεται, είναι δεσμευμένο σε ένα μόριο και η επεξεργασία για απόδοση σακχάρων και οξυγόνου γίνεται το επόμενο πρωί, μέσω της φωτοσύνθεσης.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Το Mesembryanthemum crystallinum έχει επιπλέον την παράξενη ιδιότητα να συσσωρεύει αλάτι. Κάθε κανονικό φυτό πεθαίνει αν εκτεθεί σε υπερβολικά αλατούχο περιβάλλον. Στις παράκτιες περιοχές απορροφά ακόμη και το αλάτι του αέρα, αν το έδαφος δεν είναι αρκετά αλμυρό.

Και τι κάνει με αυτό; Το αλάτι διεγείρει την παραγωγή οξέων στο φυτό. Αυτά, μαζί με τις αλκοόλες του σακχάρου, άφθονη ποσότητα μαγνησίου και αμινοξέος προλίνη, παρέχουν ένα παράγοντα συγκράτησης της φυσικής υγρασίας. Όλα αυτά τα στοιχεία του φυτού, στην πραγματικότητα, προσελκύουν και δεσμεύουν την ελάχιστη υγρασία που του προσφέρει το περιβάλλον του. Αυτό αποδεικνύεται με ιδιαίτερα εντυπωσιακό τρόπο από τα κομμένα κλαδιά, που δεν στεγνώνουν ακόμη και μετά από πολλές εβδομάδες. 

Επίσης, το κόκκινο χρώμα των φύλλων ολοκληρώνει την θερμική προστασία.Το χρώμα προέρχεται από τις λεγόμενες βητακυανίνες (betacyanins), χρωστικές ουσίες που απορροφούν το φως και έτσι παρέχουν φυσική προστασία από τον ήλιο.

Τα φύλλα του λέγεται πως  είναι βρώσιμα και τρώγονται ωμά ή μαγειρεμένα. Μπορούν να υποκαταστήσουν μάλιστα το σπανάκι ενώ έχουν ελαφρώς αλμυρή επίγευση.

Μπορούν επίσης να γίνουν τουρσί σαν τα αγγούρια ή να χρησιμοποιηθούν ως γαρνιτούρα. Είναι πολύ δημοφιλή σε ιαπωνικά πιάτα αλλά και επιλογή πολλών σεφ για γκουρμέ πιάτα.Οι σπόροι μπορούν να καταναλωθούν επίσης σαν τρόφιμο που χρησιμοποιείται για να καταλαγιάσει την πείνα, όταν όλα τα άλλα αποτύχουν.Θρυμματισμένα φύλλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατο του σαπουνιού, ενώ έχει και φαρμακευτικές χρήσεις.

 

(Με πληροφορίες από valentine.gr)