Ροτάσι: Μια ιδιότυπη κατασκευή που δεν φαντάζεστε τη χρήση της

 

Βλέποντας το πρώτη φορά, δίπλα στη βρύση στη θέση Νταμπαράς στο Ροτάσι του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων, εύλογα αναρωτιέται κανείς τι γυρεύει αυτό το υπερβολικά μεγάλο βόλι κανονιού μέσα στην πέτρινη στρογγυλή γούρνα.

Κοιτάζοντας το καλύτερα αρχίζεις να αμφιβάλεις για το εάν είναι βόλι λόγω του τεράστιου μεγέθους του, αν και βέβαια υπήρχαν τα τεράστια βόλια (σιδερόμπαλες μέχρι 300 κιλά) που χρησιμοποιούσαν το Μεσαίωνα στις βομβάρδες (μεγάλα κανόνια) για πολιορκίες. Αλλά πάλι στο Ροτάσι τι δουλειά είχε ένα τέτοιο βόλι;

Με αυτό το σκεπτικό εκείνοι που βρήκαν το βαρύ και στρογγυλό αντικείμενο εκτίμησαν πάντως, πως μαζί με την παρακείμενη γούρνα είχαν χρήση για την άλεση, πιθανότατα καρπών.

Το σπίτι της Ελένης Κακουδάκη βρίσκεται δίπλα ακριβώς στη βρύση κι εκείνη μας εξήγησε το σκεπτικό της χρήσης του, αφού κανείς από τους εν ζωή κατοίκους του Ροτασίου δεν το πρόλαβε σε πραγματική χρήση.

Σύμφωνα λοιπόν με την κ. Κακουδάκη, παλιά η συγκεκριμένη βρύση ήταν πετρόκτιστη και θολωτή ενώ διέθετε ένα πορτάκι απ' όπου η γειτονιά έπαιρνε νερό, το οποίο μάλιστα θεωρούνταν γιατρικό για τα νεφρά κι άλλες παθήσεις.

Όταν όμως ο πληθυσμός του Ροτασίου αυξήθηκε αρκετά η εν λόγω βρύση μαζί με τα υπόλοιπες του οικισμού θεωρήθηκε σκόπιμο να αξιοποιηθούν για την ύδρευση όλου του χωριού, με δίκτυα που θα οδηγούσαν το νερό μέσα στα σπίτια.

Έτσι στη βρύση του Νταμπαρά, που στην τουρκική γλώσσα σημαίνει πέρασμα, άρχισαν να σκάβουν για να τοποθετήσουν σωλήνες. Σε σημείο της, λοιπόν, κατά το σκάψιμο βρήκαν τη μεγάλη πέτρα που μοιάζει με βόλι.

Αρχικά κανείς δεν ήξερε περί τίνος επρόκειτο και μάλιστα,με βάση τη διήγηση της κ. Κακουδάκη, πίστεψαν τότε πως μάλλον θα βρουν και αρχαία στο σημείο κι έτσι ξενύχτησαν συνεχίζοντας το σκάψιμο.

Βέβαια αρχαία δε βρήκαν και έτσι περιορίστηκαν στο να προσπαθούν να καταλάβουν τη χρήση της στρογγυλής πέτρας. Δίπλα στη βρύση υπήρχε ήδη η πέτρινη γούρνα που πρόσεξαν πως είχε λαξευτεί έτσι ώστε στο εσωτερικό της, γύρω γύρω, να έχει κάτι σαν λούκι και στο κέντρο της να δημιουργεί μια "θήκη". Έβαλαν λοιπόν μέσα την πέτρα και είδαν πως ταίριαζε σε αυτή τη "θήκη". Τότε συνειδητοποίησαν πως μάλλον είχαν μπροστά τους μια ιδιότυπη πέτρινη κατασκευή για άλεσμα.

Επειδή η γούρνα δεν διέθετε τρύπα στο πλάι υπέθεσαν πως μάλλον δεν άλεθαν ελιές ή άλλα είδη που έδιναν υγρά γιατί δεν υπήρχε οπή για να τρέξει το προϊόν της σύνθλιψης έξω. Έτσι κατέληξαν, με επιφύλαξη βέβαια, σε δημητριακά ή άλλους σπόρους.

Τώρα βέβαια ερώτημα παραμένει το πώς κυλούσαν πάνω στη γούρνα την μεγάλη πέτρα, που είναι πολύ βαριά και δεν έχει από πουθενά να την πιάσεις…απάντηση δυστυχώς για την ώρα δεν υπάρχει. Η πιο λογική εξήγηση που μπόρεσαν να δώσουν οι κάτοικοι είναι πως η γούρνα με την πέτρα αποτελούσαν σύστημα άλεσης...από κει και πέρα σταμάτησαν να προβληματίζονται κι απλά σήμερα θαυμάζουν το ξεχωριστό εύρημα τους δίπλα στη βρύση.