Σίτανος: Το όμορφο χωριό που γέμισε φωτοβολταϊκά και τώρα γίνεται προσπάθεια να προστατευθεί

 

Ανάμεσα στα χωριά Καρύδι και Κατσιδώνι στη Σητεία είναι κτισμένη η Σίτανος, ένα όμορφο χωριό απλωμένο στην πλαγιά ενός λόφου σε υψόμετρο 620 μέτρων.

Για την ονομασία του υπάρχουν δυο εκδοχές, η πρώτη μας λέει πως πρωτοκατοικήθηκε από ανθρώπους που τρομοκρατημένοι από τους σεισμούς και τις πειρατικές επιδρομές έφυγαν από την αρχαία Ίτανο κι έκαναν εκεί ένα νέο ξεκίνημα. Η δεύτερη, βασισμένη σε παρατηρήσεις του Ιταλού αρχαιολόγου L. Mariani, θέλει το όνομα Σίτανος να είναι επίσης αρχαίο και ανεξάρτητο από εκείνο της Ιτάνου.

Το περίεργο είναι πως δεν βρίσκουμε το όνομα του χωριού στις ενετικές απογραφές όμως η εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που συναντάμε μέσα στον οικισμό, είναι βυζαντινή με τοιχογραφίες του 14^ου αιώνα. Επίσης στη θέση που είναι κτισμένος ο Άγιος Γεώργιος προϋπήρχε άλλος ένας βυζαντινός ναός, οπότε δύσκολα η περιοχή δεν κατοικούνταν τότε.

Στην Τουρκική απογραφή του 1670 τη βλέπουμε πάντως ως Sitano με 9 κατοίκους οφειλέτες κεφαλικού φόρου.Μάρτυρας του οθωμανικού παρελθόντος του χωριού και η ετυπωσιακή κρήνη που συναντάμε στα δυτικά του στη θέση που οι ντόπιοι αποκαλούν "Βρύση".

Στη θέση "Πατέλια", σχεδόν ένα χιλόμετρο ΒΔ της Σιτάνου, υπάρχει το σπήλαιο Έξω Λατσίδι, που θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια της Κρήτης, με μήκος που προσεγγίζει τα 1.000 μέτρα. Υπήρξε μάλλον κοίτη υπόγειου ποταμού.

Μινωικά απομεινάρια έχουν εντοπιστεί στα νοτιοδυτικά της Σιτάνου. Συγκεκριμένα, στη θέση Καταλύματα οι αρχαιολόγοι έχουν καταγράψει τα απομεινάρια μινωικού οικισμού με κυκλώπεια τοιχοδομία.

Στη Σίτανο σήμερα ζουν ελάχιστοι άνθρωποι όλο το χρόνο ενώ έχουν διαμορφωθεί πετρόκτιστες κατοικίες για διαμονή τουριστών, που επιλέγουν την περιοχή, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες καθώς αγαπούν τη γαλήνη αλλά και τη δροσιά που προσφέρει.

Η Σίτανος διατηρεί πολλά από τα στοιχεία που κάνουν ξεχωριστά τα σητειακά χωριά: στενά σοκάκια, ανηφορικά, κάποια με σκαλοπάτια και τα περισσότερα γεμάτα γλάστρες με λουλούδια. Κυρίως όμως διαθέτει αυτό που κάνει τους οικισμούς της Σητείας να προσελκύουν μόνιμα τους ίδιους επισκέπτες, κι αυτό δεν είναι άλλο από τους φιλόξενους και ανοιχτόκαρδους κατοίκους της.

Η "πράσινη ανάπτυξη" που μόλυνε τη Σίτανο

Δυστυχώς ούτε η Σίτανος έχει γλιτώσει από την επέλαση της «ανάπτυξης» των φωτοβολταϊκών.

Χρόνια πριν κτηματομεσίτης αγόρασε, για ένα κομμάτι ψωμί, εκτάσεις δίπλα, πάνω και γύρω από τα σπίτια, χωρίς οι άνθρωποι να γνωρίζουν σε όλη την έκταση τους τα σχέδια που υπήρχαν για τον τόπο τους.

Ήταν ακόμα η εποχή που η περίφημη «πράσινη ενέργεια» δεν είχε αλλοιώσει το περιβάλλον στην Κρήτη οπότε κι εκείνοι δεν μπορούσαν να φανταστούν πως τα χωράφια και οι αγριάδες που πούλησαν θα γέμιζαν φωτοβολταϊκά πάνελ καταστρέφοντας το φυσικό περιβάλλον αλλά και την ίδια την εικόνα του χωριού τους.

Μάλιστα όπως μάθαμε αρκετά εξ αυτών δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα και γι' αυτό εγκαταλείφθηκαν, όμως το κακό είχε γίνει.

Μέσα στο 2022 μετά από αίτημα του Δήμου Σητείας η Περιφέρεια Κρήτης έδωσε το πράσινο φως  για να χαρακτηριστεί η Σίτανος, το Κατσιδώνι, το Καρύδι και η Μαγκάσα ως προστατευόμενοι οικισμοί.

Έτσι θα διατηρηθεί και θα αναδειχθεί η αρχιτεκτονική, ιστορική και αισθητική φυσιογνωμία των συγκεκριμένων χωριών, ή έστω ότι απέμεινε απ' αυτά μια και αιολικά έχουν τοποθετηθεί και στα υψώματα στο Καρύδι.