Το άγνωστο ερειπωμένο εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου στο Χανδρά Σητείας

Σε κοντινή απόσταση από το βυζαντινό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στη θέση Παντέλι, στα διοικητικά όρια του Χανδρά Σητείας, βρίσκεται κρυμμένο, ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση, και καλά καμουφλαρισμένο στις τρείς πλευρές του από βράχους, ένα μικρό ερειπωμένο εκκλησάκι.

Τη θέση του μας υπέδειξε ο πρόεδρος του κοντινού οικισμού, της Πραισού, Νίκος Κοκκινάκης, ο οποίος προσπαθεί τον τελευταίο χρόνο να αναδείξει όμορφες διαδρομές στη φύση που συνδέουν μεταξύ τους τα χωριά της περιοχής και προσφέρουν στους επισκέπτες τους εναλλακτικές λύσεις γνωριμίας με τον τόπο.

Υπό διαφορετικές συνθήκες αυτός ο μικρός σπηλαιώδης ναός θα μπορούσε να συνεχίσει να βρίσκεται σε αφάνεια όμως υπάρχουν κάποια δεδομένα που καθιστούν αναγκαία και τη διάσωση και τη μελέτη της ιστορίας του.

Καταρχήν βρίσκεται πολύ κοντά, με το ναό της Μεταμόρφωσης που βλέπουμε στη θέση Μέσα Παντέλι ή Επάνω Παντέλι, ο οποίος φέρεται να ήταν καθολικό μικρής Μονής για την οποία δεν διατηρήθηκαν ιστορικά στοιχεία.Ο πλούσιος τοιχογραφικός διάκοσμος αλλά και το μέγεθος του δεν αφήνουν ωστόσο αμφιβολία για τη σημασία του.

Ο Νίκος Ψιλάκης θεωρεί πως ο χώρος γύρω από το ναό της Μεταμόρφωσης, παρουσιάζει την τυπική μορφή ενός παλιού, μικρού, μοναστηριού με απομεινάρια κτιρίων που πλαισίωναν το καθολικό του.

Ενδέχεται λοιπόν αυτό το εκκλησάκι να ανήκε στο συγκεκριμένο μοναστήρι και να είναι της ίδιας περιόδου.

Αρχιτεκτονικά σίγουρα μας παραπέμπει στην περίοδο μεταξύ 14^ου και 15^ου αιώνα. Όμως παρουσιάζει κάποια αξιοπρόσεκτα στοιχεία.

Θα περίμενε κανείς πως ένα μικρό ξωκλήσι, όπου μετά βίας μπορούν να χωρέσουν τρία με τέσσερα άτομα και έχει κτιστεί σε ένα βραχώδες έξαρμα που μοιάζει με μικρή σπηλιά, θα ήταν ιδιαίτερα λιτό αρχιτεκτονικά. Όμως δεν είναι. Το εξαιρετικά μικρό Ιερό του χωρίζεται από τον κυρίως ναό με λαξευμένο διαχωριστικό, φτιαγμένο από πελέκια, που λειτουργούσε προφανώς ως τέμπλο.

Οι τοίχοι του, όπου δεν έχουν διαλυθεί από την υγρασία,φέρουν επίχρισμα και πάνω σε αυτό ξεχωρίζουν γράμματα, ίσως καρβουνογράμματα, και δεν αποκλείεται να είχαμε εκεί και τοιχογραφίες.

Απέναντι από την μικρή είσοδο του βρίσκεται τάφος με λίθινα πλαίσια όπου είχε γίνει ταφή ή ταφές, ενδεχομένως μοναχών. Δυστυχώς ο τάφος έχει φθαρεί τόσο που έχει ανοίξει και τα οστά βρίσκονται εκτεθειμένα.

Η πρόσοψη του ναού, στα νότια, έχει επίσης υποστεί σοβαρές φθορές και κινδυνεύει με κατάρρευση. Αν όμως καταρρεύσει αυτή θα χαθεί για πάντα και ο μικρός ναός του Αγίου Αντωνίου.Είναι αναγκαία το δίχως άλλο η στήριξη αυτού του τοίχου που έχει κατασκευαστεί με επιμέλεια με πελέκια.

Η πρόσβαση πάντως προς το εκκλησάκι δεν είναι καλή και θα πρέπει να γνωρίζει κανείς ακριβώς το σημείο για να το εντοπίσει. Προφανώς όταν λειτουργούσε να υπήρχαν σκαλοπάτια ή κάποιο μικρό μονοπάτι που σήμερα έχει κλείσει από τα βάτα και τους μικρούς πρίνους που περιβάλλουν το κτίσμα.

Δείτε επίσης:

Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο Παντέλι του Χανδρά Σητείας

Ο όμορφος καταρράκτης στο Παντέλι-Προοπτικές για φυσιολατρικές διαδρομές στην περιοχή