Η ξενιτεμένη Παναγία η Μεσοπαντίτισσα-Την πήραν οι Ενετοί από τον Άγιο Τίτο και δεν την επέστρεψαν ποτέ

 

Ξενιτεύτηκε όταν το Ηράκλειο έπεσε στα χέρια των Οθωμανών κι έκτοτε, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει, ουδείς μπόρεσε να τη φέρει πίσω, έστω για ένα μεγάλο και συμβολικό προσκύνημα.

Η εικόνα της Μεσοπαντίτισσας, με τη βρεφοκρατούσα Παναγία, αφαιρέθηκε από τους Ενετούς από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Τίτου και μαζί με άλλα εκκλησιαστικά κειμήλια οδηγήθηκε στην Ιταλία όπου μέχρι σήμερα παραμένει στο ναό της Santa Maria della Salute, στη Βενετία.

Η εν λόγω εικόνα, που η παράδοση θέλει να έχει φιλοτεχνηθεί από τον Ευαγγελιστή Λουκά, έχει μεγάλη αξία για τους Ιταλούς που κάθε χρόνο την τιμούν με μεγαλοπρέπεια στις 21 Νοεμβρίου ενώ αποτελεί προσκύνημα για χιλιάδες πιστούς στο ναό όπου φυλάσσεται. Έτσι μάλλον μόνο με θαύμα θα μπορούσε να επιστρέψει στο σπίτι της στην Κρήτη και στον Ιερό Ναό του Αγίου Τίτου. Στο Ηράκλειο τιμάται κάθε χρόνο στις 13 Ιανουαρίου, όπως την τιμούσε η πόλη από παλιά, κάμποσους αιώνες πριν. Λέγεται πως είχε επιλεγεί εκείνη η μέρα για τη γιορτή της επειδή έπεφτε στο μέσο της περιόδου που μεσολαβούσε από τις γιορτές των Χριστουγέννων ως εκείνη της Υπαπαντής.

Ενδεικτικό του πόσο πίστευαν οι Ενετοί, από τότε που βρίσκονταν στην Κρήτη, στη δύναμη της εικόνας αυτής είναι το γεγονός πως ο ίδιος ο Αρχιστράτηγος τους κι εκείνος που εντέλει την πήρε μαζί του στη Βενετία, ο Φραντζέσκο Μοροζίνι, είχε αποτυπώσει τη μορφή της στο λάβαρό του.

Το αντίγραφο της εικόνας της Μεσοπαντίτισσας που διατηρείται στον Άγιο Τίτο

Ο Zuanne Papadopoli, που έζησε στο βενετοκρατούμενο Χάνδακα πριν από τον Κρητικό Πόλεμο και την Οθωμανική κατάκτηση (1645-1669), στο βιβλίο του L’Occio, ανάμεσα σε άλλα περιγράφει τις λιτανείες της Μεσοπαντίτισσας αλλά και του θαυματουργού αίματος .Στον καθεδρικό ναό του Αγίου Τίτου φυλάσσονταν τότε μερικές σταγόνες αίματος, που πίστευαν πως ήταν του Χριστού και γι αυτό το τιμούσαν αναλόγως.

Με βάση τα γραφόμενα του Papadopoli: «Σ’ αυτό τον καθεδρικό ναό βρισκόταν το αλτάρι μιας παλαιότατης ορθόδοξης εικόνας της Παναγίας, δωρισμένης σε χρόνους περασμένους από τους Κρητικούς, τον καιρό που ειρήνεψαν πια, μετά από τόσες εξεγέρσεις ενάντια στους Ιταλούς, σημάδι και εγγύηση αδιάκοπης ειρήνης, που όντως επιτεύχθηκε.

Ονομαζόταν η εικόνα αυτή Κερά Μεσοπαντίτισσα, δηλαδή Παναγία η Μεσολαβήτρια εκείνης της ειρήνης κι έτσι συνέχισε να είναι γνωστή ως το τέλος που παραδόθηκε η πόλη».

Στην περιγραφή του  αναφέρει πως «κάθε Τρίτη τη λιτάνευαν τοποθετημένη μόνη της μέσα σε θήκη και τη συνόδευαν έξι παπάδες ορθόδοξοι με τον πρωτοπαπά, δηλαδή τον ανώτερο ιερέα τους, πηγαίνοντας την εκείνη την ημέρα σε διάφορες ορθόδοξες εκκλησίες. Σε καθεμία έκαναν από μια λειτουργία.

Όταν τελείωναν οι λειτουργίες ήταν υποχρεωμένοι να πάνε έτσι, εν πομπή, κάτω από το προστώο του ναού του Αγίου Μάρκου, όπου έψελναν το πολυχρόνιο της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, του Πάπα και του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης.

Σε αυτές τις πομπές ακολουθούσαν πάμπολλες γυναίκες, φτωχές αλλά και πλούσιες και ευγενείς κυρίες, της Αποικίας και Κρητικές, μεταμφιεσμένες , ξυπόλυτες από τάμα ή άλλο λόγο, πάντα με μεγάλη ευλάβεια, αλλά λίγοι άντρες».

Στον καθεδρικό ναό του Αγίου Τίτου φυλάσσονταν και το θαυματουργό αίμα, όπως γράφει ο Zuanne Papadopoli. Αυτό το έβαζαν κάθε Μεγάλη Πέμπτη την ώρα του Ave Maria πάνω σε μια εξέδρα, που έστηναν στη μέση της κεντρικής εισόδου, και ευλογούσαν το λαό.

Η τακτική αυτή συνεχιζόταν μέσα στις κακουχίες του πολέμου και της πολιορκίας ως την τελική επίθεση του μεγάλου Βεζίρη, οπότε το λιτάνευσαν την ώρα του βραδινού Ave Maria πάνω στα τείχη, όπου βρισκόταν κάτοικοι της πόλης και στρατιώτες για να φρουρούν. Με αυτό το θαυματουργό αίμα ευλόγησε ο βικάριος του ναού τα τείχη, τους φύλακες τους ενώ παράλληλα καταριόταν το στρατό, τις πυροβολαρχίες και τα ορύγματα του εχθρού.

Όμως, όπως λέει  ο Zuanne Papadopoli: «από τις αμαρτίες μας μείναμε εμείς με την κατάρα και πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που μπορέσαμε να φύγουμε από την αγαπημένη πατρίδα και να σώσουμε τη ζωή μας και να σκορπιστούμε έξω στον κόσμο, κι ο καταραμένος τούρκος να γίνει κύριος των πάντων».

Το θαυματουργό αίμα, η Παναγία η Μεσοπαντίτισσα, οι εικόνες και τα υπόλοιπα αλτάρια, οι καμπάνες κι ότι άλλο υπήρχε στον Άγιο Τίτο, γράφει ο Papadopoli, φορτώθηκαν σε πλοίο μετά την παράδοση της πόλης και έφτασαν τη Βενετία. Εκεί η Μεσοπαντίτισσα άλλαξε όνομα και έγινε η Παναγία της Υγείας καθώς την τίμησαν τοποθετώντας την στην Αγία Τράπεζα της ομώνυμης εκκλησίας.