Το εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγ. Ιωάννου Θεολόγου Πρέβελη

Στολίδι της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πρέβελη αποτελεί το δίκλιτο καθολικό της που τιμά τον Άγιο Ιωάννη και τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

Ένα από τα πρώτα πράγματα που θαυμάζει κανείς επισκεπτόμενος το ναό είναι το εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο και οι εικόνες που φέρει.

Και τα δυο φιλοτεχνήθηκαν το 1840-41 και μάλιστα στην επανάσταση του 1866, για να μην βεβηλωθούν από τους Οθωμανούς, αποσυναρμολογήθηκαν και κρύφτηκαν μαζί με όλα τα πολύτιμα κειμήλια του Μοναστηριού σε κοντινές σπηλιές.

Το τέμπλο φτιαγμένο με μεγάλη λεπτομέρεια πάνω σε ξύλο κυπαρισσιού είναι επιχρυσωμένο και διπλό, συνεχόμενο και στα δυο κλίτη του Καθολικού.

Έτσι είναι φτιαγμένα δυο φορές τα Λυπηρά, η Ωραία Πύλη, οι Δεσποτικές εικόνες και το Δωδεκάορτο.Ωστόσο στην περίπτωση του Δωδεκάορτου, έχουμε μια πρωτοτυπία.

Για να μην επαναληφθούν οι 12 εικόνες με τις κυριότερες γιορτές από το βίο του Χριστού στο δεξιό κλίτος έχουμε το μηνολόγιο. Στις 12 εικόνες δηλαδή απεικονίζονται οι τέσσερις κυριότερες γιορτές και οι Άγιοι του κάθε μήνα, αρχής γενομένης όμως από το Σεπτέμβριο, που είναι ο πρώτος μήνας του εκκλησιαστικού έτους.

Χαμηλά στη βάση των τέμπλων έχουν τοποθετηθεί εικόνες με παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη και το βίο του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.

Όσες εξ αυτών προέρχονται από το παλαιό τέμπλο έχουν προσαρμοστεί στο υφιστάμενο με την προσθήκη ξύλων που φέρουν εικόνες από φυτικό διάκοσμο. Να επισημάνουμε πως το Καθολικό της Μονής Πρέβελη κτίστηκε το 1835-7 στη θέση παλαιού βυζαντινού δίκλιτου ναού.

Εικόνες όπως η Θυσία του Αβραάμ, η Α' Οικουμενική Σύνοδος, και ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, με τον μαθητή του τον Πρόχορο φιλοτεχνήθηκαν από το Μερκούριο τον Σαντοριναίο, ο οποίος και ζωγράφισε όλη τη σειρά των εικόνων του τέμπλου, το 1841.

Τα σκαλίσματα στο λεπτοδουλεμένο και πλούσιο τέμπλο είναι κατά κύριο λόγο άνθη, πτηνά, η άμπελος με τους καρπούς της και άγγελοι. Σε κάθε μια από τις Ωραίες Πύλες, στο σκάλισμα του τόξου, βρίσκονται δυο αετοί με στέμμα. Ο αετός, είναι ένα από τα τέσσερα πλάσματα που περιστοιχίζουν το θρόνο του Θεού στην Αποκάλυψη και ταυτίζεται με τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο.

Στη βημόθυρα, στο κλίτος του Θεολόγου, εικονίζονται, ως είθισται, οι Άγιοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος ενώ στο κλίτος του Ευαγγελισμού ο Ιωακείμ και η Άννα, οι γονείς της Θεοτόκου.

Το τέμπλο στέφεται από τα λυπηρά, δηλαδή τον Εσταυρωμένο, την Παναγία και τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο. Δεξιά και αριστερά στις βάσεις των σταυρών με την παράσταση του κρανίου του Αδάμ, βλέπουμε τους δράκοντες οι οποίοι στηρίξουν τις εικόνες της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννου.

Οι σταυροί στα άκρα τους φέρουν τα γνωστά από την Αποκάλυψη πλάσματα που αντιστοιχούν στους τέσσερις Ευαγγελιστές, δηλαδή τον αετό που αντιστοιχεί στον Ιωάννη, το λιοντάρι που ταυτίζεται με το Μάρκο, το μόσχο με το Λουκά και τον ανθρωπόμορφο άγγελο με το Ματθαίο.

Ασημένια καντήλια βρίσκονταν παλιότερα μπροστά από τις εικόνες και τα λυπηρά, τα οποία είχαν κατασκευαστεί το 1850 στο Ρέθυμνο, όμως σήμερα φυλάσσονται στο μουσείο της Μονής.

Ο ασημένιος πολυέλαιος στο κλίτος του Θεολόγου παραγγέλθηκε από τον Επίσκοπο Νικόδημο, το 1841, στην Κωνσταντινούπολη και ήλθε στη Μονή το 1845. Ο δε μπρούτζινος, στο κλίτος του Ευαγγελισμού κατασκευάστηκε στη Μόσχα το 1908.

Ο άμβωνας και ο θρόνος

Ο άμβωνας του ναού είναι ξυλόγλυπτος και επίχρυσος. Πρόκειται για έργο του Δημητρίου Ραγουζή του Σικυναίου, φτιαγμένος το 1863. Στο κάτω μέρος είναι διακοσμημένος με άστρα και φυτά και σε πλαίσια φέρει τις μορφές των Αγίων Αποστόλων. Στα μεγαλύτερα πλαίσια εικονίζεται ο Χριστός και οι Ευαγγελιστές.

Ο πατριαρχικός θρόνος, επίχρυσος κι αυτός, είναι ένα ακόμα έργο του Ραγουζή και φέρει επιγραφή με τη χρονολογία 1863. Η βάση του πατάει πάνω σε σώματα λιονταριών ενώ η δικόσμηση του είναι πλούσια.

(Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το Προσκυνητάριο της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Πρέβελη)

Δείτε επίσης:

Ο Τίμιος Σταυρός της Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πρέβελη-Ένα πολύτιμο κειμήλιο με ιστορία

Οι εφέστιες εικόνες του Αγίου Ιωάννου και της "Δεξιοκρατούσας" Παναγίας στη Μονή Πρέβελη