Παιώνια: Η βασίλισσα των ανοιξιάτικων λουλουδιών της Κρήτης

 

 

Η Παιωνία ή παιώνια είναι από τα αρχαιότερα και ομορφότερα αγριολούλουδα που συναντάμε στην Κρήτη και γενικότερα στο μεσογειακό χώρο. Δεν είναι λουλούδι που φύεται παντού στο νησί κι η σπανιότητα αυτή το κάνει ακόμα πιο εντυπωσιακό.

Οι Αθηναίοι την είχαν ονομάσει «Αθηνά Παιωνία» (Παυσανίας), ενώ ένας ποιητής του 3ου μ.Χ. την ύμνησε ως «πασάων βοτανέων βασιληίδα».Στη δε Κίνα την  αποκαλούσαν «βασιλιά όλων των λουλουδιών».

Στην Ιλιάδα του Ομήρου διαβάζουμε το μύθο του Παιώνα, μαθητή του Ασκληπιού, ο οποίος πεθαίνοντας μεταμορφώθηκε σε φυτό που ονομάστηκε Παιωνία.

Κάποτε η Λητώ, μητέρα του Απόλλωνα και θεά της γονιμότητας, δίδαξε στον Παιώνα πώς να αποκτήσει μία μαγική ρίζα που φύτρωνε στον Όλυμπο, η οποία απάλυνε τον πόνο των γυναικών στον τοκετό. Ο Ασκληπιός ζήλεψε και αποπειράθηκε να σκοτώσει τον μαθητή του. Ο Δίας έσωσε τον Παιώνα από την οργή του Ασκληπιού μεταμορφώνοντάς τον στο λουλούδι της παιώνιας.

Η φαρμακευτική χρήση αυτού του λουλουδιού ήταν γνωστή σε όλο τον αρχαίο κόσμο, στη Ρώμη, στο Βυζάντιο.

Ο Ιπποκράτης (460-377 π.X.), στο "Περί φυτών ιστορίας", μεταξύ 234 θεραπευτικών φυτών, κάνει λόγο για την παιώνια ως αντισπασμωδικό σε περιστατικά επιληψίας και άλλες νευρολογικές παθήσεις.

Ο Θεόφραστος (370-288 π.Χ.) παραθέτει μια πρόληψη σχετικά με την συλλογή της παιώνιας: «νύκτωρ κελεύουσι ορύττειν, εάν γαρ ημέρας και οφθή τις υπό δρυοκολάπτου… κινδυνεύειν τοις οφθαλμοίς….».

Το φυτό της παιώνιας, κατά την αρχαιότητα, το θεωρούσαν ιερό και ικανό να απομακρύνει τη βασκανία.Το μάζευαν νύχτα, υπό το φως των αστεριών, μόνο οι πιο καθαροί και ειλικρινείς και πίστευαν ότι άμα κρεμαστεί στο λαιμό ως φυλακτό διώχνει όλες τις αρρώστιες και προ παντός την επιληψία.

Ο Διοσκουρίδης (1ος αι. μ.Χ.) στο "Περί ύλης ιατρικής" παραθέτει περιγραφή του φυτού και δίνει σειρά θεραπευτικών χρήσεων, κυρίως της ρίζας του ως αφεψήματος για τους πόνους των νεφρών, της κύστης, ενώ για κρίσεις υστερίας και εφιάλτες υποδεικνύει τους σπόρους λιωμένους σε μέλι ή κρασί.

Στην Ελλάδα συναντώνται πάνω από δέκα είδη παιώνιας. Η πιο διαδεδομένη είναι η Παιώνια η αρσενική (Paeonia mascula) που φύεται σε πολλά βουνά ενώ σπανιότερες και ιδιαίτερα όμορφες είναι η Παιώνια του Κλούσιου (Paeonia clusii) που φύεται στην Κρήτη και στην Κάρπαθο καθώς και η Παιωνία η ροδία (Paeonia rhodia) η Παιώνια της Ρόδου που είναι ενδημική στη Ρόδο. Επίσης υπάρχει η Παιώνια η παρνασσική (Paeonia parnassica) και η Παιώνια η κριόμορφος (Paeonia arietina).

Παιώνια που εντοπίσαμε σε περιοχή του Λασιθίου

φωτογραφία από agrinionews