Ο ιδιότυπος βυζαντινός ναός της Παναγίας Μαυριδιανής στο Μέρωνα Αμαρίου

 

Στην αγροτική τοποθεσία Σόχωρα στο Μέρωνα Αμαρίου, στο Ρέθυμνο, συναντάμε έναν ιδιότυπο ναό του Γενεσίου της Παναγίας που οι ντόπιοι αποκαλούν Παναγία η Μαυριδιανή καθώς στην περιοχή λέγεται πως υπήρχε μικρός οικισμός με αυτό το όνομα ή κάποιος με το όνομα Μαυρίκιος στον οποίο ανήκαν μεγάλες εκτάσεις γης.

Στο ναό βλέπουμε δυο κλίτη το παλαιότερο εκ των οποίων είναι κτισμένο κατά τον 13ο αιώνα, στον τύπο του μονόχωρου θολοσκέπαστου. Στη χρονολόγηση του έχουν συμβάλει τα σπαράγματα τοιχογραφιών που σώζονται στους τοίχους του και κυρίως στο δυτικό.

Στις αρχές του 15^ου αιώνα ο ναός φέρεται να ανακαινίσθηκε και να τοιχογραφήθηκε εκ νέου. Τότε κατασκευάστηκε το παράθυρο της νότιας όψης του, το οποίο και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα της λιθοξοϊκής τέχνης των αρχών του 15^ου αιώνα.  Όμορφο είναι και το λιθανάγλυφο πλαίσιο της εισόδου στο ναό.

Στη διάρκεια του 16^ου αιώνα προστέθηκε το βόρειο κλίτος, που είναι αφιερωμένος στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη.

Ένα μεγάλο κομμάτι των τοιχογραφιών του 15^ου αιώνα χάθηκε λόγω κατάρρευσης του νοτιοανατολικού τμήματος του ναού και της διάνοιξης του τοξωτού ανοίγματος στο βόρειο τοίχο για να υπάρχει επικοινωνία με το καινούργιο κλίτος.

Ο διάκοσμος που απέμεινε καλύφθηκε με νεότερα επιχρίσματα κι έτσι παρέμεινε μέχρι το 2012 οπότε κι έγιναν εκτεταμένες εργασίες αποκάλυψης και συντήρησης με ιδιωτική χρηματοδότηση υπό την εποπτεία της 28^ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Στο Ιερό Βήμα σώζεται ο Άγιος Γρηγόριος, από την παράσταση των Συλλειτουργούντων Ιεραρχών, ο Μελισμός καθώς και ζώνη από μετωπικούς Ιεράρχες κάτω από την κόγχη της αψίδας.

Στο μέτωπο της καμάρας σώζεται μικρό τμήμα από παράσταση του Αγίου Μανδηλίου και ο Ιωακείμ μέσα σε μετάλλιο.

Χαμηλότερα βρίσκεται ο Αρχάγγελος Γαβριήλ από τον Ευαγγελισμό και παράσταση διακόνου. Στο βόρειο τοίχο του Βήματος διακρίνεται η παράσταση της Ανάληψης.

Η διακόσμηση του νότιου τοίχου έχει χαθεί εκτός από την αποσπασματική παράσταση του Παραδείσου και ενός έφιππου στρατιωτικού αγίου στα χαμηλά τμήματα.

Στο βόρειο τοίχο σώζεται τμήμα από την Κοίμηση της Θεοτόκου ενώ χαμηλά υπήρχαν μετωπικοί Άγιοι από τους οποίους ξεχωρίζει ο Άγιος Παντελεήμονας.

Όλο το δυτικό κομμάτι καταλαμβάνει η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας με τη Δέηση, ίχνη από τη Σύναξη των Αποστόλων, τις ομάδες των Δικαίων που κατευθύνονται στον Παράδεισο και την Κόλαση. Στην τελευταία ζώνη του τοίχου εικονίζονται οι τιμωρίες των Κολασμένων από τους οποίους σώζεται ο Πλούσιος Λάζαρος, ο Πόρνος και ο Παραυλακιστής 

Η μορφή άντρα που βλέπουμε στο κέντρο της παράστασης δεν είναι συνηθισμένη στην τοιχογράφιση ναών

Η εξωτερική εικόνα του ναού πριν την αποκατάσταση του