Παξιμάδι σπιτικό σε ξυλόφουρνο: Το ψωμί των φτωχών με την ανεκτίμητη αξία

 

Το είχαν χαρακτηρίσει «ψωμί των φτωχών» στην Κρήτη γιατί το έφτιαχναν συνήθως οικογένειες που δεν είχαν τα μέσα και τη δυνατότητα να αγοράσουν έτοιμο ή να ζυμώσουν σε τακτική βάση ώστε να απολαύσουν φρέσκο ψωμί.

Το παξιμάδι, για το οποίο ο λόγος, υπήρξε βασικό διατροφικό εφόδιο σε αγροτικές και κτηνοτροφικές οικογένειες της Κρήτης από πολύ παλιά.

Το φρέσκο ψωμί μπαγιάτευε εύκολα ενώ το παξιμάδι τους έδινε τη δυνατότητα να ζυμώνουν μια φορά στις τόσες και να έχουν μαζί τους στην ύπαιθρο, καθημερινά, ένα νόστιμο και καλής ποιότητας ψωμί, το οποίο έβρεχαν ελαφρώς ή έτρωγαν τραγανό όπως ήταν.

Τα χρόνια πέρασαν, οι συνθήκες άλλαξαν και οι περισσότεροι πια, αγρότες και κτηνοτρόφοι, έμαθαν να καταναλώνουν φρέσκο ψωμί, το οποίο βρίσκουν παντού.

Αυτό όμως δεν ισχύει για όλους. Στην Κρήτη συναντάμε ακόμα ανθρώπους που δεν καταφεύγουν στην εύκολη λύση του φρέσκου ψωμιού από το φούρνο.

Συνειδητά επιλέγουν το ζύμωμα και μάλιστα με αλεύρι από σιτηρά που καλλιεργούν μόνοι τους.

Στο μετόχι του Αγίου Νικολάου, κοντά στο Φινοκαλιά Μεραμπέλου, συναντήσαμε μια τέτοια οικογένεια, την οικογένεια Αθανασάκη.

Κτηνοτρόφοι μοιράζουν το χρόνο τους μεταφέροντας το κοπάδι τους κάποιους μήνες στο Οροπέδιο Λασιθίου, απ' όπου κατάγονται, και τους υπόλοιπους στον Άγιο Νικόλαο, το μικρό και έρημο χωριουδάκι με θέα τη θάλασσα.

Τους πετύχαμε την ώρα που ξεφούρνιζαν εφτάζυμο από τον πολύ παλιό φούρνο, που απέχει λίγα μέτρα από το σπιτικό τους.

Η κ. Νίκη, η νοικοκυρά του σπιτιού, μας είπε πως το ένα βράδυ έφτιαξε τον κουνενό ( μίγμα από αλεσμένο ρεβίθι, νερό κι άλλα υλικά) και το επόμενο πρωί έκανε το προζύμι και λίγο αργότερα τα εφτάζυμα ψωμιά.

Μαζί με το γιο και τον άντρα της έκαψαν καλά τον ξυλόφουρνο κι έψησαν τα ψωμιά τους περίπου μια ώρα. Μετά τα έκοψαν σε κομμάτια και τα έβαλαν ξανά στο φούρνο, όπου τα άφησαν ένα ολόκληρο βράδυ να γίνουν παξιμάδι. Εννοείται πως το ψήσιμο έγινε χωρίς ταψιά, κατευθείαν πάνω στη ζεστή επιφάνεια του φούρνου.

Έχοντας ολοκληρώσει την κοπιαστική αυτή διαδικασία τοποθέτησαν τα παξιμάδια τους μέσα σε μεγάλες σακούλες, κι αυτές με τη σειρά τους μέσα σε πλαστικά βαρέλια, που κλείνουν καλά, ώστε το παξιμάδι να παραμείνει τραγανό.

Θα τους φτάσει για τουλάχιστον τρείς μήνες αλλά θα ξέρουν τι τρώνε.Το αλεύρι που χρησιμοποίησαν ήταν από δικά τους σιτηρά που είχαν σπείρει στο Οροπέδιο του Λασιθίου.

Επιμένουν να λειτουργούν πατροπαράδοτα, όπως είχαν μάθει από τις δικές τους οικογένειες.Στο Μετόχι που μένουν δεν βρίσκουν εύκολα φρέσκο ψωμί, κι απ' ότι καταλάβαμε, προτιμούν κιόλας το παξιμάδι τους. Εξάλλου σε νοστιμιά είναι ασυναγώνιστο και μπορούμε να το βεβαιώσουμε, αφού το δοκιμάσαμε. Εξάλλου το εφτάζυμο είναι ο βασιλιάς των παξιμαδιών, κι εκείνο που απαιτεί τον περισσότερο χρόνο προετοιμασίας.