Ο βυζαντινός ναός της Αγίας Κυριακής της Ενορίας Τουρτούλων στη Σητεία

 

Στην περιοχή του Μύλου Φυγέτο, πάνω από το δρόμο που οδηγεί προς τον οικισμό του Αγίου Σπυρίδωνα (Κανένε) στη Σητεία,  ανάμεσα σε ελαιώνες κι ένα καταπράσινο σκηνικό με αρκετούς παλιούς νερόμυλους, είναι κτισμένος ο βυζαντινός ναός της Αγίας Κυριακής.

Ανήκει στην Ενορία Αγίου Γεωργίου Τουρτούλων και χρονολογείται στην περίοδο της Ενετοκρατίας, όπως μαρτυρούν τα λιγοστά σπαράγματα τοιχογραφιών που διασώζονται στο βόρειο τοίχο του.

Το κτίσμα υπέστη στην πορεία των αιώνων μεγάλες καταστροφές και χρειάστηκε το μεγαλύτερο μέρος του να κτιστεί εκ νέου.

Φαίνεται πως η παρουσία σε απόσταση λίγων μέτρων του φυλακίου των γενιτσάρων, κατά την Τουρκοκρατία, έπαιξε ρόλο στην καταστροφή, πιθανότατα με ανατίναξη του.

Η αναστήλωση έγινε με δαπάνη του Γεωργίου Τζαβολάκη του Νικολάου, στη μνήμη της συζύγου του Ισμήνης και του γιού του Νικολάου, όπως μαρτυρά μαρμάρινη επιγραφή στην είσοδο του.

Ο ναός είναι μονόχωρος και καμαροσκεπής. Το εσωτερικό του είναι ευρύχωρο και διακρίνεται στη βόρεια πλευρά τμήμα του σφενδονίου που διασώθηκε από το αρχικό κτίσμα.

Η βάση της Αγίας Τράπεζας είναι κομμάτι κίονα, σε δεύτερη χρήση, προερχόμενου από κάποια παλαιοχριστιανική βασιλική ή άλλο αρχαιολογικό χώρο της ευρύτερης περιοχής.

Το ξύλινο τέμπλο είναι νεώτερης κατασκευής. Στο εσωτερικό του κτίσματος διακρίνονται πήλινα αγγεία ενίσχυσης της ακουστικής, πράγμα που συνηθίζονταν στους βυζαντινούς ναούς αφού άλλα μέσα τότε για να φθάνει βελτιωμένος και έντονος ο ήχος από τις ψαλμωδίες δεν υπήρχαν.

Αξίζει ν’ αναφέρουμε πως ως τις μέρες μας έχει διασωθεί και γι αυτόν το ναό ο μύθος που θέλει να κρύβει θησαυρό πράγμα που τον έχει κάνει ουκ ολίγες φορές θύμα λαθρανασκαφών, χωρίς φυσικά να βρεθεί το παραμικρό που να τον επιβεβαιώνει.

(Πληροφορίες για το ναό μας διέθεσε ο Νίκος Κοκκινάκης, πρόεδρος του οικισμού της Πραισού)