Ρωμανός: Το μικρό και έρημο μετόχι του Μεραμπέλου

 

Ανάμεσα στα μετόχια Αμυγδαλιά, Σούβλος, Λιθόμαντρα και Αχλαδάκι στο Μεραμπέλο Λασιθίου βρίσκεται ο Ρωμανός, ένα ακόμα πιο μικρό μετόχι που η μοίρα του δεν ήταν διαφορετική από εκείνη την υπολοίπων που συναντάμε στην περιοχή.

Έρημο από μόνιμους κατοίκους διαμένουν σε αυτό, προσωρινά, δύο κτηνοτρόφοι που φροντίζουν τα ζώα τους και στη συνέχεια αποχωρούν.

Παρότι είναι κτισμένος σε υψόμετρο περίπου 350 μέτρων, έχοντας από το ψηλότερο σημείο του θέα προς τη θάλασσα, τα περισσότερα σπίτια του, που είναι σε διάταξη αμφιθεατρική, βλέπουν προς τις πλαγιές παρακείμενων λόφων.

Όλα είναι φτιαγμένα από τοπική πέτρα και διάσπαρτες ανάμεσα τους βλέπουμε στέρνες, ανοικτές και κλειστές. Ο Ρωμανός, όπως όλα τα μικρά μετόχια του Μεραμπέλου που ερήμωσαν, υπέφερε από έλλειψη νερού και ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει κανείς εκεί ήταν να αποθηκεύσει το νερό της βροχής.

Ως προς την ονομασία του η παρουσία ενός μικρού μονόχωρου ναού, στο κέντρο του, δεν αφήνει αμφιβολίες για την προέλευση του. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ρωμανό κι είναι ίσως το μοναδικό κτίσμα που στέκει ακέραιο και τόσο φροντισμένο.

Ως μετόχι ο Ρωμανός εμφανίζεται κάπου στις αρχές του 20^ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1903 οπότε βρέθηκαν να κατοικούν εκεί 18 ψυχές. Η πληθυσμιακή του εικόνα άλλαξε μόνο το 1928 όταν απογράφηκαν 30 κάτοικοι. Στις απογραφές του 1940 και 1951, όπως αναφέρει ο Στέργιος Σπανάκης, ο μικρός οικισμός δεν εμφανίζεται ωστόσο τον βλέπουμε ξανά το 1961 με 18 κατοίκους και τελευταία φορά το 1971 με 10 κατοίκους.

Έκτοτε ξεκίνησε η αντίστροφη πορεία προς την ερήμωση και την εγκατάλειψη αφού δεν μπορούσε να καλύψει βασικές ανάγκες σε νερό, ρεύμα, σχολείο και δρόμους.