Οι πηγές στο Κεφαλοβρύσι της Καλαμαύκας στην Ιεράπετρα και του Θεριού η Κουφάλα

 

Βόρεια του οικισμού της Καλαμαύκας βρίσκονται οι πηγές του Κεφαλόβρυσου που αποτελούν πηγή ζωής όχι μόνο για το συγκεκριμένο χωριό αλλά για την ευρύτερη περιοχή της πόλης της Ιεράπετρας.

Πανύψηλα, γέρικα, πλατάνια και κάθε είδους βλάστηση πλαισιώνει τις πηγές από τις οποίες εξασφαλίζει ύδρευση και άρδευση η Καλαμαύκα ενώ το υπόλοιπο, άφθονο νερό ειδικά το χειμώνα, καταλήγει μέσω του Καλαμαυκιανού ποταμού στο φράγμα και την τεχνητή λίμνη των Μπραμιανών, από την οποία ξεδιψά η Ιεράπετρα και οι εκτεταμένες θερμοκηπιακές καλλιέργειες της.

Οι πηγές στο Κεφαλοβρύσι έχουν αξιοποιηθεί και ως χώρος ανάπαυσης και χαλάρωσης κατοίκων και επισκεπτών. Εκεί μπορεί να βρει κανείς τραπέζια και παγκάκια όπου μπορεί να απολαύσει τις εικόνες του καταπράσινου τοπίου ακούγοντας τον κελαριστό ήχο του νερού που περνά κάτω από το πέτρινο γεφύρι και κατηφορίζει μέσα από το ποτάμι προς το χωριό.

Του Θεριού η Κουφάλα

Όταν βρέχει για τα καλά, τους χειμερινούς μήνες, το ποτάμι φουσκώνει γιατί περίπου 250 μέτρα βόρεια του Κεφαλόβρυσου, στην περιοχή Ερειγκιά, υπερχειλίζει ένα σπήλαιο που οι ντόπιοι ονομάζουν Κουφάλα του Θεριού.

Μάλιστα υπάρχουν φορές που το νερό είναι τόσο πολύ ώστε ο θόρυβος που ακούγεται να βγαίνει από το σπήλαιο μοιάζει με μουγκρητό θηρίου, γι' αυτό και ονομάστηκε έτσι.

Βέβαια η φαντασία των ανθρώπων, που πάντα αρέσκεται στο να πλάθει ιστορίες, δεν περιορίστηκε στο μουγκρητό εξαιτίας του άφθονου νερού κι έπλασε και μια ακόμα. Σύμφωνα με αυτήν, ζούσε στο σπήλαιο ένα αληθινό θηρίο και παλιά είχε κυνηγήσει έναν κάτοικο, που έτυχε να περνά από κει, ο οποίος σώθηκε από καθαρό θαύμα. Για να εκφράσει μάλιστα την ευγνωμοσύνη του για τη σωτηρία του έκτισε το εκκλησάκι που υψώνεται στο λόφο του Προφήτη Ηλία στην Καλαμαύκα.

Τα νεαρά αγόρια του χωριού εξαιτίας των παραδόσεων που συνδέθηκαν με το συγκεκριμένο σπήλαιο συνήθιζαν, όταν ήθελαν να αποδείξουν πόσο αντρειωμένα ήταν, να μπαίνουν στο σπήλαιο και να αποκτούν το χαρακτηρισμό του ανδρείου μόνο εφόσον έφταναν ως τη μικρή λιμνούλα που σχηματίζεται στο βαθύτερο σημείο του και έπλεναν το πρόσωπο τους με το νερό της.

Η Κουφάλα του Θεριού έχει μήκος 17 μέτρα και πλάτος, όπως και ύψος, μέχρι 4 μέτρα. Η λίμνη του έχει διάμετρο 3-6 μέτρα και βάθος 2, όμως από το φθινόπωρο και μετά όλος ο χώρος του σπηλαίου μετατρέπεται σε λίμνη. Ο σπηλαιολόγος Καλούστ Παραγκαμιάν το 1996 εντόπισε στο εσωτερικό του ένα σπάνιο σπηλαιόβιο οργανισμό τον οποίο δεν είχε κανείς καταγράψει μέχρι τότε πουθενά αλλού και γι' αυτό του δόθηκε το όνομα kalamafkiosi.

Παρότι κανείς δεν μπορεί να μπει μέσα στο σπήλαιο όταν πέφτουν ισχυρές βροχές παρουσιάζουν τότε μεγάλο ενδιαφέρον οι αρτεσιανές πηγές που ξεπετάγονται δίπλα του και αναβλύζουν νερό.

Η καλύτερη και πιο ασφαλής περίοδος πάντως για να βρεθεί κανείς στην περιοχή αυτή είναι τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου οπότε ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού αναβιώνει δίπλα στην πηγή τα αλωνέματα τα οποία συνοδεύει από ολοήμερο γλέντι.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο του Μιχάλη Ν. Πιτυκάκη "Η ΚΑΛΑΜΑΥΚΑ ΤΩΝ ΩΡΑΙΩΝ ΟΡΕΩΝ-Αναδρομές στο χθες και το σήμερα")