Η οθωμανική επίθεση της 14ης Ιουνίου 1867 στη Μονή Παναγίας Γωνιάς στο Κολυμπάρι

 

Η ιστορία της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Παναγίας Οδηγήτριας Γωνιάς, στο Κολυμπάρι Χανίων, είναι βαμμένη με το αίμα των μοναχών της και γεμάτη καταστροφές, εξαιτίας της ενεργούς συμμετοχής της στις επαναστάσεις κατά των κατακτητών.

Προσέφερε πολλά σε όλους τους αγώνες γι' αυτό και δοκιμάστηκε σκληρά.

Θα σταθούμε σ’ ένα από τα πολλά γεγονότα που σημάδεψαν τη Μονή κι έχει σχέση με τους Οθωμανούς οι οποίοι έτρεφαν πραγματικό μένος απέναντι της καθώς ήξεραν το ρόλο που έπαιζε στην προσπάθεια των Κρητικών να τους εκδιώξουν από το νησί.

Ξημέρωνε 14 Ιουνίου του 1867 όταν δυο οθωμανικά πλοία γεμάτα με άνδρες επιτέθηκαν στην Ιερά Μονή Γωνιάς. Αρχικά τη χτύπησαν από θαλάσσης με τα κανόνια τους για να καταστρέψουν ότι μπορούσαν από το κτίριο και μετά εισέβαλλαν και στους χώρους της.

Ένα από τα βόλια των κανονιών τους σφηνώθηκε στον τοίχο της από την πλευρά της θάλασσας και το βλέπουμε ακόμα στο σημείο, μέσα σε μαρμάρινη πλάκα όπου αναγράφεται «Βλήμα τουρκικόν 14 Ιουνίου 1867».

Οι Οθωμανοί εκείνη τη μέρα λεηλάτησαν το μοναστήρι, έκαψαν τη βιβλιοθήκη του και βεβήλωσαν τους τάφους των μοναχών του. Κατάφεραν να βρουν και να σκοτώσουν δυο μοναχούς και τρείς εργάτες ενώ άλλους τέσσερις μοναχούς τους φυλάκισαν.

Ευτυχώς κάποια από τα πολύτιμα αντικείμενα της μονής είχαν καταφέρει να τα κρύψουν πριν την επίθεση κι έτσι γλίτωσαν γιατί ότι άλλο βρήκαν οι Οθωμανοί μπροστά τους το άρπαξαν. Πήραν μέχρι και τα ζώα που εξέτρεφαν οι μοναχοί, δέκα βόδια, 30 γουρούνια και αιγοπρόβατα. Αφαίρεσαν επίσης λάδι και κρασί κι όσο δεν μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους το έχυσαν κάτω. Στο τέλος, πριν φύγουν, έβαλαν και φωτιά, που ευτυχώς κατασβέστηκε έγκαιρα.

Από τα πυρά που δέχθηκε σε αυτή την επίθεση η Μονή ένα τμήμα της κατεδαφίστηκε ενώ χάλασε ο θόλος του ναού της.

Ευτυχώς που Κρήτες επαναστάτες, εκτός μονής προσπαθούσαν όσο μπορούσαν να ανακόψουν την επίθεση των Οθωμανών αλλιώς ίσως και να της είχαν καταφέρει ακόμα μεγαλύτερο πλήγμα.

Να σημειώσουμε πως κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η μονή υπήρξε άτυπο σχολείο για παιδιά που ήθελαν να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν. Αργότερα, στην επανάσταση του 1821, η μονή λειτούργησε ως νοσοκομείο για τους λαβωμένους αγωνιστές. Υπήρξε αρχηγείο του Τιμολέοντα Βάσσου, το 1897, ενώ το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Γερμανούς, εκεί λειτούργησε η σχολή Ευελπίδων.

Το θαλάσσιο μέτωπο της Μονής