Ο Άγιος Γεώργιος στο Αφρατί και η παράδοση με το λιακόνι και το θάνατο των κατοίκων του χωριού του

 

Λίγο έξω από τον οικισμό στο Αφρατί Πεδιάδος, σε μια αγροτική περιοχή γεμάτη ελιές, συναντάμε το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου.

Πρόκειται για ένα μονόχωρο και καμαροσκεπή ναό που φέρεται να κτίστηκε κατά την Ενετοκρατία, αν και στην πορεία των αιώνων έγιναν στο κτίσμα του ανακαινιστικές επεμβάσεις που αλλοίωσαν την εικόνα του.

Δεν είναι γνωστό αν κάτω από τα πολλά στρώματα ασβέστη στο εσωτερικό του υπάρχουν τοιχογραφίες, καθώς δεν έχει ασοληθεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία με την αποκατάσταση του.

Σήμερα η εικόνα που παρουσιάζει είναι αυτή ενός τυπικού, λιτού ξωκλησιού με ένα απλό τέμπλο από γύψο το οποίο κοσμούν δυο δεσποτικές εικόνες, του τιμώμενου Αγίου Γεωργίου και της Παναγίας Βρεφοκρατούσας.

Η παράδοση με το λιακόνι

Οι σύγχρονοι κάτοικοι του Αφρατίου διασώζουν πάντως προφορικά μια ενδιαφέρουσα παράδοση για την περιοχή όπου είναι κτισμένος ο Άγιος Γεώργιος.

Έξω απ αυτόν υπήρχε νεκροταφείο και γύρω του, σε χρόνο παρελθοντικό, είχε αναπτυχθεί ένα μικρό χωριό.

Στις μέρες μας, επειδή ο τόπος καλλιεργήθηκε, δεν διατηρούνται κτίσματα, και το μόνο ενδεικτικό της παρουσίας του χωριού είναι οι πολλές πέτρες με τις οποίες οι αγρότες έφτιαξαν ξερολιθιές για να προστατεύσουν και να χωρίσουν τις περιουσίες τους.

Λέει λοιπόν η παράδοση, την οποία μας μετέφερε ο ιερέας Γεώργιος Κουναλάκης και η πρεσβυτέρα του Ασπασία Κουναλάκη, πως όλοι οι κάτοικοι αυτού του χωριού πέθαναν σ’ ένα βράδυ εκτός από ένα βοσκό και το γιό του.

Γινόταν γάμος στο χωριό και είχαν στήσει στην ύπαιθρο ένα μεγάλο καζάνι όπου έβρασαν το κρέας. Μέσα στο καζάνι λοιπόν έπεσε ένα λιακόνι. Φυσικά δεν μπορούσαν να πετάξουν όλο το κρέας κι έτσι απλά το έβγαλαν και στο ζωμό και συνέχισαν κανονικά το μαγείρεμα τους φτιάχνοντας γαμοπίλαφο.

Απ’ αυτό όμως υπέστησαν δηλητηρίαση όλοι και πέθαναν το ίδιο βράδυ, εκτός από ένα βοσκό και το γιό του που είχαν φύγει πριν το φαγητό για να πάνε να τακτοποιήσουν τα ζώα τους.

Αυτός ο βοσκός και το παιδί του, θεωρούνται οι άνθρωποι που έφτιαξαν στη συνέχεια το παλιό χωριό στο Αφρατί καθώς μετακινήθηκαν πιο πάνω, μη θέλοντας να ζήσουν σ’ ένα τόπο όπου σημειώθηκε μια τόσο μεγάλη τραγωδία.

Βέβαια να πούμε πως πρόκειται απλά για μια παράδοση που ίσως να θέλει να δικαιολογήσει το θάνατο όλων των κατοίκων εκείνου του χωριού από κάποια ασθένεια η οποία ενδεχομένως να είχε χτυπήσει τον τόπο. Η πανούκλα, για παράδειγμα, ήταν μια από τις ασθένειες που θεωρούνται υπεύθυνες για αμέτρητους θανάτους σε κρητικά χωριά.

Παλιά ωστόσο οι άνθρωποι της υπαίθρου πίστευαν πως τα λιακόνια κουβαλούν δηλητήριο κι όταν σε δαγκώσουν δεν έχεις καμιά πιθανότητα επιβίωσης, πράγμα που δεν ισχύει καθώς είναι αθώα ερπετά και σε καμιά περίπτωση δηλητηριώδη.

Έτσι επειδή ο αφανισμός του χωριού συνέβη σε χρόνο μακρινό και δεν σώθηκαν μαρτυρίες για τα πραγματικά αίτια του δημιουργήθηκε η ιστορία με το λιακόνι η οποία έφτασε ως τη σημερινή γενιά μαζί μάλιστα με κάποιους στίχους που αναφέρονται στην τραγωδία:

«Αφρατί, καλό χωριό

πόρτες εξηνταδυό

από βραδύς μέχρι το πρωί

πατέρας και γιός»