Το μυλοτόπι στο "Ασφεντάμι" πάνω από το Οροπέδιο Λασιθίου

 

Οι ανεμόμυλοι της Κρήτης είναι χτισμένοι κατά κύριο λόγο σε σημεία με υψόμετρο, πάνω σε βουνά, σε λόφους, εκεί όπου χτυπάει ο άνεμος κάθε εποχή του χρόνου.

Το ομαδικό κτίσιμο τέτοιων ανεμόμυλων, τα λεγόμενα μυλοτόπια, το συναντάμε κυρίως κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας στο νησί.

Η περιοχή της Κρήτης πάντως που είναι συνυφασμένη όσο καμία άλλη με τους ανεμόμυλους είναι το Λασίθι και δη το Οροπέδιο Λασιθίου.

Εκεί βλέπουμε να κτίζονται και να χρησιμοποιούνται ανεμόμυλοι ήδη από την περίοδο της Ενετοκρατίας.

Σε ενετικά έγγραφα υπάρχουν σχετικές αναφορές με πρώτη εκείνη του 1343 όπου αναφέρεται σε μύλο στο Χαυγά, νότια του Οροπεδίου Λασιθίου.

Μαζικά ωστόσο ανεμόμυλους σε μυλοτόπια, όπως ονομάζονται οι περιοχές όπου τους φιλοξενούσαν, βλέπουμε κατά τον 19^ο αιώνα.

Το παλαιότερο τέτοιο μυλοτόπι στο Λασίθι εντοπίζεται στη θέση Ζάρωμα, στο όρος Σελένα, όπου είχαν κατασκευαστεί 15 ανεμόμυλοι.

Αυτούς τους ανεμόμυλους φαίνεται να κατέστρεψαν οι Οθωμανοί οπότε φτιάχτηκαν νέοι, λίγο πιο χαμηλά στον αυχένα « Ασφεντάμι». Εκεί λέγεται πως υπήρχαν 23 μονόκαιροι ανεμόμυλοι.

Σήμερα οι ανεμόμυλοι στο «Ασφεντάμι» έχουν καταρρεύσει και βλέπουμε μόνο απομεινάρια τους αλλά κανένα απ' αυτούς όρθιο.

Από το ύψωμα σε αυτή τη θέση διακρίνονται πάντως όλα τα χωριά από την Κερά μέχρι και τις Ποταμιές, το Κράσι, κι ακόμα μακρύτερα. Ξεκάθαρα φαίνεται το φράγμα Αποσελέμη ενώ από το πιο ψηλό σημείο η θέα προς το οροπέδιο Λασιθίου με τους σιδερένιους ανεμόμυλους του είναι μοναδική.

Στο μυλοτόπι στο «Ασφεντάμι», που ονομάστηκε έτσι εξαιτίας της ύπαρξης στην περιοχή μεγάλου ασφένδαμου, οδηγεί καλοσχηματισμένο πέτρινο καλντερίμι που οι ντόπιοι, όπως μας είπε ο Μιχάλης Καργιωτάκης, ονόμαζαν Γάγλες, επειδή είχε πολλές στροφές (καμπύλες).

Το μονοπάτι αυτό κατασκευάστηκε έτσι ώστε να μπορούν να κινηθούν με άνεση δυο ζώα, το ένα ανεβαίνοντας και το άλλο κατεβαίνοντας, καθώς τις εποχές που λειτουργούσαν εκεί οι ανεμόμυλοι η κίνηση σε καθημερινή βάση από και προς αυτούς ήταν μεγάλη.

Πιο κάτω από το «Ασφεντάμι» βρίσκεται στο Σελί Αμπέλου στο οποίο το συγκεκριμένο μυλοτόπι μετακινήθηκε μετά την Επανάσταση 1866-69 και σήμερα είναι το πιο καλοδιατηρημένο αφού αρκετοί από τους μύλους αναστυλώθηκαν και κοσμούν την είσοδο στο Οροπέδιο.

Δείτε επίσης:

Το όμορφο μυλοτόπι στο Σελί Αμπέλου στο Οροπέδιο Λασιθίου

Ταξίδι πίσω στο χρόνο..στους ανεμόμυλους του Αλαγνίου

Η θέα από το μυλοτόπι

Το μονοπάτι Γάγλες