Πολυσυζητημένη έννοια στις μέρες μας η σφραγίδα ποιότητας που είναι πλέον μονόδρομος για προϊόντα και υπηρεσίες τα οποία θέλουν να ξεχωρίσουν, να πετύχουν στον ανταγωνισμό και κυρίως να βγουν εκτός συνόρων.
Ποιος θα περίμενε όμως ότι τις δικές τους ξεχωριστές σφραγίδες, που έμμεσα πιστοποιούσαν την ποιότητα συγκεκριμένων αγαθών, είχαν δημιουργήσει πόλεις κράτη στον ελλαδικό χώρο ήδη από τα τέλη του 4ου αιώνα π. Χ και με αυτές μπορούσαν να εγγυηθούν για την ποιότητα των προϊόντων τους που ταξίδευαν σε μακρινούς προορισμούς.
Τέτοια τεκμήρια εμπορίου είδαμε από κοντά πρόσφατα σε μια από τις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Αμπελουργός» 5000 χρόνια κρητικού οίνου .
Όπως τονίζεται στο συνοδευτικό κείμενο των συγκεκριμένων εκθεμάτων, η αμπελουργία και η συνεπαγόμενη παραγωγή κρασιού στην Κρήτη των ιστορικών χρόνων μαρτυρείται και από γραπτά κείμενα και από αρχαιολογικά ευρήματα.
Όμως η διακίνηση του κρασιού στο νησί μας φαίνεται ότι δεν είχε έντονα εξαγωγικό χαρακτήρα πριν από τα ρωμαϊκά χρόνια.
Ως συνέπεια αυτού, δείγματα της νομισματικής παραγωγής των κρητικών πόλεων σπάνια συναντιούνται σε εξωκρητικά εδάφη από την στιγμή που δεν υπήρχαν τέτοιου είδους εμπορικές δραστηριότητες.
Στους αρχαιολόγους λοιπόν δεν προκαλεί έκπληξη όταν εντοπίζουν σε ανασκαφές στην Κρήτη αμφορείς με κρασί που έχει εισαχθεί όσο και νομισμάτων κομμένων σε πόλεις-κράτη ή βασίλεια του ευρύτερου ελληνικού κόσμου από τη Μακεδονία και τη Θράκη ως την Αίγυπτο και από τα Ιόνια νησιά ως τη Συρία.
Βέβαια τα ξένα νομίσματα μπορούσαν να φτάσουν εδώ και με άλλους τρόπους, όχι πάντα ειρηνικούς (μισθοφορία, πειρατεία κ.α.).
Όταν όμως οι αρχαιολόγοι είναι σε θέση να αντιστοιχήσουν την προέλευση των νομισμάτων με ενσφράγιστους αμφορείς κρασιού τότε εύκολα τεκμηριώνουν ότι κάποιες αργυρές κοπές Θάσου και πολύ συχνότερα Ρόδου ή Κνίδου σχετίζονται με τις εισαγωγές από αυτές τις περιοχές κρασιού με καλή φήμη.
Το όνομα του επώνυμου άρχοντα, ο μήνας κατασκευής ή ένα σύμβολο του τόπου ή o συνδυασμός τέτοιων στοιχείων σε σφραγίσματα στους αμφορείς μεταφοράς του κρασιού αποτελούσαν εγγύηση του περιεχομένου, της ποιότητάς του και του χρόνου παραγωγής. Συνιστούσαν δηλαδή, κατά ένα τρόπο, μια πρώτη μορφή «ετικέτας επωνυμίας».
Χαρακτηριστικότερη η περίπτωση του σφραγίσματος σε λαβή αγγείου από τη Ρόδο, όπου δίπλα στο «επί (άρχοντος) Κλεωνύμου» απεικονίζεται ανάγλυφο κεφάλι του θεού Ήλιου με ακτινοφόρο διάδημα, όπως περίπου αποδίδεται και στις σύγχρονες αργυρές δραχμές του νησιού.
Όπως μας εξηγεί ο αρχαιολόγος Κλεάνθης Σιδηρόπουλος, οι σφραγίδες που γνωρίζουμε κατ' αρχήν δείχνουν το έτος (μερικές
φορές και τον μήνα) παραγωγής του κρασιού που περιέχει ο αμφορέας αλλά και την προέλευση του. Όμως
επειδή ορισμένες περιοχές είχαν κερδίσει τη φήμη της παραγωγού κρασιού καλής
ποιότητας, ουσιαστικά, με το συγκεκριμένο τρόπο, αυτήν την ποιότητα την πιστοποιούσαν εμμέσως.
Οι σφραγίδες αυτού του είδους στην πλήρη τους μορφή άρχισαν να χρησιμοποιούνται από τα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Υπήρχαν και πρωιμότερες ήταν όμως απλούστερες και λιγότερο συστηματική η χρήση τους.
Δείτε επίσης:
Μια διαφορετική γνωριμία με τον Κρητικό αμπελώνα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου
(Τα κείμενα της θεματικής περιήγησης για την εκδήλωση Αμπελουργός απ όπου αντλήσαμε πληροφορίες, συνέταξαν οι: Κατερίνα Αθανασάκη, Ειρήνη Γαλλή, Μαρία Κυρίμη, Δημήτρης Μυλωνάς, Ειρήνη Νικολακοπούλου, Κλεάνθης Σιδηρόπουλος, Παρασκευή Σταματάκη, Δημήτρης Σφακιανάκης, Γεωργία Φλούδα (αρχαιολόγοι ΑΜΗ).
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.