Οι εντυπωσιακοί ανάγλυφοι αρχαϊκοί πίθοι στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου

 

Ως τις μέρες μας διατηρούνται σε χρήση τα πιθάρια φτιαγμένα από πηλό.Σήμερα κυρίως ως διακοσμητικά και ως μεγάλες γλάστρες, πριν κάμποσες δεκαετίες για την αποθήκευση λαδιού και σιτηρών αλλά στην αρχαιότητα με σημαντική και εκτεταμένη χρήση για την αποθήκευση και διατήρηση υγρών και στερεών αγαθών.

Οι αρχαίοι πίθοι αποτελούν σημαντική μαρτυρία για τη σπουδαιότητα της αποθήκευσης αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων και τη σημασία της μεταποίησης των αγαθών.

Η αποθήκευση κρασιού σε πίθους έχει επιβεβαιωθεί από οργανικά κατάλοιπα που έχουν βρεθεί στο εσωτερικό τους στη Λήμνο, την Κρήτη, τη Λευκάδα, την Κέα, τη Σαντορίνη, την Αττική και αλλού.

Έχει υπολογισθεί ότι τα αποθέματα αγαθών σε αποθηκευτικούς πίθους σε οικίες αρχαίων πόλεων μαζί με τα εποχιακά προϊόντα που παρήγαγε η κάθε περιοχή προσέφεραν τη δυνατότητα επαρκούς διατροφής σε πέντε ενήλικα μέλη καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Η πρακτική αυτή εφαρμοζόταν μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα στις αγροτικές περιοχές της χώρας και της Κρήτης. Σήμερα αν επισκεφθεί κανείς ερειπωμένα χωριά θα δεί στις αποθήκες των σπιτιών τους πολλά πιθάρια, απομεινάρια από τις εποχές που λειτουργούσαν ως το ασφαλέστερο και το πιο φιλικό προς τον άνθρωπο μέσο αποθήκευσης αγαθών για τις ανάγκες του νοικοκυριού.

Βέβαια οι μεταγενέστεροι πίθοι είναι απλοί και χωρίς διακόσμηση ενώ οι μεγάλοι αρχαϊκοί πίθοι (7ος-6ος αιώνας π.Χ.) διαθέτουν ζώνες εκτεταμένη ανάγλυφης διακόσμησης στο σώμα και στο λαιμό τους, μαρτυρώντας πως η τέχνη ήταν κομμάτι της ζωής σε κάθε έκφραση της.

Η θεματογραφία τους περιλαμβάνει φανταστικά όντα, ζώα και γεωμετρικά σχήματα, και αποτυπώνει το μεγαλείο της τέχνης της αρχαϊκής περιόδου.

Οι μεγάλοι διακοσμημένοι πίθοι, που βλέπουμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου, ανήκαν στην κατηγορία των πολυτελών αγγείων και αποτελούσαν για τον ιδιοκτήτη τους σύμβολα αίγλης και κύρους.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από τα κείμενα για την εκδήλωση «Ο Κρητικός Αμπελώνας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου» τα οποία επιμελήθηκαν οι αρχαιολόγοι: Κατερίνα Αθανασάκη, Ειρήνη Γαλλή, Μαρία Κυρίμη, Δημήτρης Μυλωνάς, Ειρήνη Νικολακοπούλου, Κλεάνθης Σιδηρόπουλος, Παρασκευή Σταματάκη, Δημήτρης Σφακιανάκης, Γεωργία Φλούδα).