Στη μεγάλη έκταση που καλύπτουν οι μέχρι σήμερα ανασκαφές
στην Άπτερα Χανίων συναντάμε και δυο βαλανεία, δηλαδή λουτρικά συγκροτήματα. Η λέξη βαλανείον έχει αρχαία ελληνική προέλευση που στα λατινικά υπάρχει ως balneum.
Τα βαλανεία της Άπτερας φέρεται να κτίστηκαν την ίδια περίοδο με τις εντυπωσιακές ρωμαϊκές
δεξαμενές που βλέπουμε λίγο πιο πάνω.
Είναι και αυτά απτή απόδειξη της πληθυσμιακής ακμής, της ευημερίας
και καλής κοινωνικής οργάνωσης της Άπτερας των ελληνορωμαικών χρόνων.
Βέβαια δεν είχαν αδιάλειπτη λειτουργία αφού μετά το σεισμό του 364 μ. Χ. διεκόπη η χρήση τους
και σε ορισμένους χώρους τους κατασκευάστηκαν κλίβανοι που χρησιμοποιήθηκαν ως
τον 7ο αιώνα μ. Χ.
Στο πρώτο βαλανείο εντοπίστηκε ενεπίγραφο επιστήλιο, του πρώτου μισού του 1ου ή των αρχών του 2ου αιώνα μ.Χ. το οποίο μας αποκαλύπτει το όνομα του δωρητή του, Αθηναίου στην καταγωγή: "Ουάρειος Λούκιος Λαμπάδις Αθ(ην)αίος το βαλ(α)νείον εποίει".
Την παροχή νερού σε αυτό εξασφάλιζε η τρίκλιτη δεξαμενή της Άπτερας. Η
κάτοψη του διαιρείται σε δυο τμήματα. Το ανατολικό περιλαμβάνει τρεις μεγάλους
χώρους, τυπικούς για εγκαταστάσεις αυτού του είδους. Στο χώρο του θερμού
λουτρού διατηρείται το υπόκαυστο σύστημα θέρμανσης με τους πλίνθινους μικρούς
κιονίσκους κάτω από το μαρμάρινο δάπεδο. Το δυτικό τμήμα περιλαμβάνει λουτήρες,
υπόκαυστα, αψιδωτή αίθουσα και βοηθητικούς χώρους.
Το δεύτερο βαλανείο λειτουργικά συνδέεται με τη δεξαμενή σχήματος Γ ,που βλέπουμε στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Άπτερας. Στην κάτοψη του διακρίνονται οκτώ χώροι. Μια αψιδωτή αίθουσα με εντυπωσιακή τοιχοποιεία διαθέτει βοτσαλωτό δάπεδο και δυο λουτήρες, ένας από τους οποίος διατηρεί ακέραιη τη μαρμάρινη επένδυση του.
Να σημειώσουμε πως πολλοί συγγραφείς των κλασικών χρόνων θεωρούσαν τα βαλανεία ανήθικους τόπους και το μπάνιο σε δημόσια μπανιέρα κωμικό.Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που τα βαλανεία δεν γνώρισαν μεγάλη διάδοση παρά μόνο στα ελληνιστικά χρόνια.
Ο ανδρικός πληθυσμός επισκεπτόταν πολύ συχνά το δημόσιο βαλανείο
της πόλης του αφού αποτελούσε όχι μόνο χώρο για χαλάρωση και καθαριότητα αλλά
και και χώρο κοινωνικής συναναστροφής.
Δείτε επίσης:
Οι εντυπωσιακές θολωτές δεξαμενές στον αρχαιολογικό χώρο της Άπτερας Χανίων
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.