Λιθόμαντρα: Το ακατοίκητο, φωτεινό, Μετόχι στο Μεραμπέλο Λασιθίου

 

Δυτικά του Φινοκαλιά, στο όμορφο και άνυδρο Μεραμπέλο Λασιθίου, βρίσκεται το μετόχι της Λιθόμαντρας.

Όποιος το επισκεφθεί δεν χρειάζεται πολλές εξηγήσεις για την προέλευση του ονόματος του.Η πέτρα είναι το κυρίαρχο στοιχείο και το μόνο σε αφθονία στην περιοχή. Με αυτό έκτισαν τα σπίτια τους, τις περιφράξεις τους, τις στέρνες και τις εκκλησιές τους.

Όντας ακατοίκητο στις μέρες μας το μετόχι της Λιθόμαντρας, λειτουργεί, όπως και όλη η γύρω περιοχή, ως μάντρα για τα κοπάδια που βόσκουν ελεύθερα σε τούτα τα μέρη.

Η Λιθόμαντρα, πράγμα που ισχύει για τα περισσότερα μικρά μετόχια του Μεραμπέλου που πλέον δεν διαθέτουν μόνιμους κατοίκους, είναι ένας τόπος φωτεινός. Έχοντας τα νώτα του στραμμένα προς τη θάλασσα, η οποία βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, μοιάζει σαν ένας μικρός ακατοίκητος παράδεισος.

Πρώτη φορά ο μικρός οικισμός απαντάται στην απογραφή του 1920 ως κομμάτι της κοινότητας του Φινοκαλιά με 22 κατοίκους. Οκτώ χρόνια αργότερα ο πληθυσμός του περιορίζεται στα 8 άτομα ενώ στη συνέχεια σβήνει από το χάρτη των κατοικημένων μετοχιών.

Στο κέντρο της Λιθόμαντρας ξεχωρίζει ο μονόχωρος μικρός ναός του Αγίου Αντωνίου ενώ γύρω του βλέπουμε λιγοστά σπίτια που δεν έχουν μετατραπεί ακόμα σε ερείπια. Προφανώς έχουν κτηνοτροφική και αγροτική χρήση, μια και γύρω υπάρχουν αρκετά ελαιόδεντρα. Λίγο μακρύτερα από την εκκλησία σχεδόν όλα τα καμαρόσπιτα είναι διαλυμένα από το χρόνο και την εγκατάλειψη και στέκουν μόνο οι τοίχοι τους.

Διάσπαρτες και σε αυτό το μετόχι στέρνες, για τη συγκέντρωση νερού, αλλά και αλώνια για τα σιτηρά που κάποτε καλλιεργούσαν για να ζήσουν τις λιγοστές οικογένειες που είχαν επιλέξει αυτό τον τόπο για να στήσουν τα σπιτικά τους.