Ο παλιός σπηλαιώδης ναός των Αγίων Αντωνίου και Νικολάου στο Μαρουλά Ρεθύμνου

 

Σε κεντρικό σημείο στον οικισμό του Μαρουλά στο Ρέθυμνο βρίσκεται ο δίκλιτος ναός των Αγίων Αντωνίου και Αγίου Νικολάου.

Ένα μεγάλο κομμάτι του ναού, σχεδόν το μισό του ενός κλίτους, είναι κτισμένο κάτω από βραχοσκεπή. Εξάλλου ο ερημίτης Άγιος Αντώνιος είναι ένας Άγιος που κατά κόρον λατρεύεται σε σπήλαια που έχουν διαμορφωθεί ως ναοί.

Δεν ξέρουμε ακριβή χρόνο κτίσης του ναού όμως από τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία καταλαβαίνουμε πως πρόκειται για κτίσμα αιώνων. Δεν αποκλείεται μάλιστα στη θέση αυτή να προϋπήρχε λατρευτικός χώρος.

Εξωτερικά, στην αυλή, υπάρχει ένας τάφος με περίτεχνη λάξευση, που προφανώς ανήκει σε σημαίνον, άγνωστο ωστόσο σ'εμάς πρόσωπο.

Δίπλα στον τάφο βρίσκεται ένα ακόμα παλιό κτίσμα, που το 1993 αναστυλώθηκε από την ενορία Μαρουλά και φιλοξενεί στο ισόγειο γραφείο της ενώ διαθέτει και οντά-ξενώνα.

Εικάζεται, λόγω της αρχιτεκτονικής του ναού και εξαιτίας αυτού του κτίσματος, πως ίσως να ήταν καθολικό ενός μικρού μοναστηριού κατά τη Β' Βυζαντινή Περίοδο που διέθετε κελί.

Τα δυο κλίτη του ναού χωρίζονται μεταξύ τους με χαμηλή καμάρα και φαίνεται πως πρώτο ανεγέρθηκε εκείνο του Αγίου Αντωνίου, κάτω από τη βραχοσκεπή, και μετά του Αγίου Νικολάου. Δεν αποκλείεται μάλιστα να ήταν ναός που χρησιμοποίησαν οι Ενετοί κατά την παρουσία τους στην περιοχή.

Το κλίτος του Αγίου Νικολάου διαθέτει βαρύ ξυλόγλυπτο τέμπλο με πολλές λεπτομέρειες ενώ η καμαροσκεπής οροφή του υποβαστάζεται από δυο σφενδόνια. Αντίθετα στο κλίτος του Αγίου Αντωνίου το τέμπλο είναι ιδιαίτερα απλό.

Ο ναός πανηγυρίζει κάθε χρόνο στις 17 Ιανουαρίου, τιμώντας τον Άγιο Αντώνιο, και στις 6 Δεκεμβρίου, ημέρα εορτής του Αγίου Νικολάου.

(Με πληροφορίες από την έκδοση "Μαρουλάς Ρεθύμνου-Αναψηλάφηση μια μακραίωνης πορείας στο χρόνο", Ηλίας Ν. Κοπανάκης, 2011)