Μιξόρρουμα: Το χωριό με τους περίφημους καλαθοπλέκτες

 

Η καλαθοπλεκτική τέχνη γνώρισε μεγάλες δόξες στο Μιξόρρουμα του σημερινού Δήμου Αγίου Βασιλείου στο Ρέθυμνο.

Χωριό με ποτάμια και πλούσια βλάστηση προσέφερε άφθονη πρώτη ύλη για το πλέξιμο καλαθιών και κοφινιών και οι εργατικοί κάτοικοι του δεν την άφησαν ανεκμετάλλευτη.

Πριν από κάμποσα χρόνια με την καλαθοπλεκτική ασχολούνταν σχεδόν όλες οι οικογένειες του χωριού.

Πρώτες ύλες τους οι μυρτιές, τα καλάμια, οι ιτιές, οι λυγαριές, οι αγριελιές και τα κλαδιά του αστύρακα.

Όπως μας περιέγραψε ο πρώην πρόεδρος του χωριού που θήτευσε και στην προεδρεία του Πολιτιστικού Συλλόγου, Χαρίδημος Κακλαμάνος, οι συγχωριανοί του έφτιαχναν καλάθια για κάθε χρήση αλλά και κοφίνια διαφόρων μεγεθών. Επίσης τούπια (καλούπια) για τυροκόμιση και πανέρια, μικρά και μεγάλα.

Έπλεκαν πετροκόφινα με τα οποία κουβαλούσαν πέτρες για να κτίσουν τα σπίτια τους, καθώς το παλιό χωριό στο Μιξόρρουμα έχει την ιδιαιτερότητα να μην διαθέτει δρόμους. Υπήρχε μόνο ένας δρόμος στην κάτω πλευρά του οικισμού κι αργότερα φτιάχτηκε κι ένας ακόμα από την επάνω πλευρά του. Τα σπίτια όμως ήταν όλα κτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο ή πάνω από το άλλο χωρίς δρόμους σύνδεσης μεταξύ τους.

Έτσι τα μουλάρια και τα γαιδουράκια μετέφεραν πέτρες με πετροκόφινα φτιαγμένα μόνο με βίτσες μυρτιάς, λυγαριάς και αστύρακα που ήταν και το πιο σκληρό υλικό.

Με τα ίδια υλικά έφτιαχναν και τα τρυγοκόφινα που χρησιμοποιούσαν στον τρύγο ενώ κατασκεύαζαν και μπουγαδοκόφινα για τις μπουγάδες τους.

Τα τελευταία ήταν φαρδιά, κατασκευασμένα από βίτσες μυρτιάς και καλάμι, το οποίο έσκιζαν με επιδεξιότητα σε λωρίδες και αξιοποιούσαν για το πλέξιμο τους.

Μέσα στα κοφίνια αυτά έβαζαν τα λευκά ρούχα που ήθελαν να πλύνουν, χτίζοντας τα έτσι ώστε αν δημιουργούν υφασμάτινα "πατώματα". Στην επάνω πλευρά τους τοποθετούσαν τη σταχτοπετσέτα με τη στάχτη και περιέλουζαν με το νερό που είχαν ζεστάνει το οποίο συμπαρέσυρε τη στάχτη σε όλα τα ρούχα λειτουργώντας ως λευκαντικό που καθάριζε τα λευκά.

Τα φημισμένα καλάθια και κοφίνια από το Μιξόρρουμα ήταν περιζήτητα στην Κρήτη και για να καλυφθεί η ζήτηση δούλευαν όλα τα μέλη κάθε οικογένειας για να καλύψουν τις παραγγελίες.

Έτσι το οικογενειακό εισόδημα υποστηριζόταν σημαντικά και η καλαθοπλεκτική είχε εξελιχθεί σε μια οικοτεχνική δραστηριότητα αξιώσεων.

Δυστυχώς με το πέρασμα των χρόνων η καλαθοπλεκτική ατόνησε στο Μιξόρρουμα, παρότι η φήμη του χωριού γι αυτή την τέχνη είχε φτάσει από το ένα άκρο του νησιού ως το άλλο. Οι πλαστικές σακκούλες πήραν τη θέση των καλαθιών, οι πλαστικές λεκάνες και τα πλυντήρια των μπουγαδοκόφινων, τα τσιγκάκια κι αργότερα τα πλαστικά κιβώτια των τρυγοκόφινων ενώ η πέτρα σταμάτησε να είναι διαδεδομένο υλικό ανέγερσης σπιτιών και βρέθηκαν πολλοί διαφορετικοί τρόποι μεταφοράς της, όπου ήταν αναγκαία.

Πλέον κανείς δεν ασχολείται με το πλέξιμο καλαθιών και κοφινιών παρότι υπάρχουν άτομα στο Μιξόρρουμα που έχουν διδαχθεί τα μυστικά της καλαθοπλεκτικής.

Καλάθια πάντως, από τότε που η τέχνη αυτή ανθούσε στο χωριό, υπάρχουν σε σπίτια ως διακοσμητικά και κάποια απ' αυτά μας έδειξε ο κ. Κακλαμάνος.