Η Μονή Ασωμάτων στο Αμάρι και η επαναλειτουργία της μετά από ένα αιώνα

 

Επαναλειτουργεί μετά από σχεδόν ένα αιώνα η Ιερά Μονή Ασωμάτων στο Αμάρι.

Πέντε μοναχές από τη Μονή Σαββαθιανών, που προσωρινά φιλοξενούνται στην Ιερά Μονή Σωτήρος Χριστού Κουμπέ Ρεθύμνου, θα την επανδρώσουν δίνοντας της ζωή και πάλι.

Εδώ και καιρό βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες για την αποκατάσταση των πρώτων χώρων, όπου θα διαμένουν οι μοναχές, ενώ υπάρχει ολόκληρη μελέτη αποκατάστασης, με τη συνδρομή της Περιφέρειας Κρήτης, του συνόλου του κτιριακού συγκροτήματος που βρίσκεται εντός του μοναστηριού.

Πίσω από την προσπάθεια επαναλειτουργίας της μονής Ασωμάτων βρίσκεται η Ιερά Μητρόπολη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων ενώ υπεύθυνος για όλο αυτό που γίνεται καθημερινά στους χώρους της προκειμένου να λειτουργήσει ξανά είναι ο Πρόεδρος της Μοναστηριακής Επιτροπής και Εφημέριος της Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πρωτοπρεσβύτερος Εμμανουήλ Διαμαντάκης.

Όπως μας είπε ο π. Εμμανουήλ, αυτή τη στιγμή κάνουν αγώνα δρόμου ώστε το μοναστήρι να λειτουργήσει τέλη Μαρτίου και σίγουρα πριν το Πάσχα.

Για την ιστορία ν’ αναφέρουμε πως η  Μονή Ασωμάτων είναι αφιερωμένη στη Σύναξη των Αρχαγγέλων.

Τα πρώτα τμήματα των κτιριακών εγκαταστάσεων που βλέπουμε δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας ενώ οι προσθήκες συνεχίστηκαν μέχρι και τον 20ο αιώνα.Οι χώροι της μονής υπέστησαν μετατροπές για να φιλοξενήσουν την γεωργική σχολή μέχρι που ήλθε η εγκατάλειψη.

Σύμφωνα με την παράδοση η ίδρυση της Μονής Ασωμάτων έγινε από μια βυζαντινή βασίλισσα η οποία της έδωσε προίκα μεγάλες εκτάσεις γης.

Όταν η Κρήτη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών οι χώροι της πυρπολήθηκαν. Το 1646 επιτέθηκαν οι Οθωμανοί με μανία στη μονή και  κατέστρεψαν τα κτίσματα της.

Επανέκαμψε όμως και τον 18ο αιώνα έγινε έδρα του επισκόπου Λάμπης οπότε και έγιναν στους χώρους της εκτεταμένες ανακαινιστικές εργασίες. Τότε εξελέγη Επίσκοπος ο Μανασσής, ο οποίος διέμενε εκεί, και αρχιεράτευσε μέχρι το 1779, όπως φαίνεται στην επιγραφή πάνω στον τάφο του στο βόρειο τοίχο του καθολικού της.

Σημαντικό ρόλο στην ανασυγκρότηση της μονής είχε παίξει και ο ηγούμενος της Ιωσήφ Γεραρχάκης, που παρέμεινε σε αυτή τη θέση ως το 1860, και φρόντισε να οικοδομήσει νέα κτίσματα και να ανακαινίσει το ναό ανακτώντας και πολλά από τα περιουσιακά στοιχεία της.

Κατά την επανάσταση του 1821 πάντως εγκαταλείφθηκε για ένα διάστημα το μοναστήρι όμως επέστρεψε σε λειτουργία στη συνέχεια για να αλλάξει χρήση οριστικά το 1927 όταν ένα  μεγάλο μέρος των κτισμάτων και της περιουσίας της παραχωρήθηκαν για τη δημιουργία Γεωργικής Σχολής. Το 1935 η μονή κρίθηκε διαλυτέα αν και ο επίλογος της είχε γραφτεί από τη στιγμή που φιλοξένησε τη Γεωργική Σχολή.

Το καθολικό

Το καθολικό της μονής ήταν αρχικά ένας μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός κτισμένος στο κέντρο της.Το πρώτο κτίσμα έφερε τοιχογραφίες και γκρεμίστηκε σε άγνωστο χρόνο.

 Στη θέση του κτίστηκε ένας νέος μονόκλιτος ναός. Ωστόσο μέχρι τις αρχές του 20 αιώνα σώζονταν μικρά τμήματα των πρώτων θεμελιώσεων του αλλά κι ένα μικρό τμήμα τοίχου όπου έγινε προσθήκη της νεότερης κατασκευής. Και αυτός όμως ο δεύτερος ναός κατεδαφίστηκε το 1920 και κτίστηκε ένας τρίτος, αυτός που βλέπουμε σήμερα. Κατά την κατεδάφιση εντοπίστηκαν τμήματα των παλιών τοιχογραφιών που χρονολογούνταν μεταξύ 13ου και 15ου αιώνα.

Σήμερα η αρχιτεκτονική του ναού είναι ελεύθερος σταυρός με τρούλλο.Εξωτερικά στο ναό βλέπουμε διπλά, οξυκόρυφα, τυφλά αψιδώματα. Η αψίδα του ιερού είναι ημιεξάπλευρη και φέρει δίλοβο, οξυκόρυφο παράθυρο.

Γύρω από το καθολικό βρίσκονται ερειπωμένα σήμερα κτίσματα του  17ου αιώνα αλλά και του 19ου και  20ου.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από την έκδοση Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης, Νίκος Ψιλάκης, εκδόσεις Καρμάνωρ και Χριστιανικά Μνημεία της Κρήτης, Συνοδική Επιτροπή επί του Θρησκευτικού Τουρισμού της Εκκλησίας της Κρήτης-ΜΚΟ Φιλοξενία).