Η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Δισκουρίου κι ο όρκος για τις ζωοκλοπές μπροστά στην εικόνα της

 

Η Ιερά Μονή Δισκουρίου στο Μυλοπόταμο Ρεθύμνου είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο με την τοπική παράδοση να αναφέρει πως στην θέση αυτή υπήρχε, κατά την αρχαιότητα, ιερό των Διοσκούρων, άμεσα συνδεδεμένο με το Ιδαίον Άντρο.

Στην πράξη αυτό δεν έχει αποδειχθεί ωστόσο είναι αδιαμφισβήτητη η παλαιότητα του Μοναστηριού και η σύνδεση του με τα προσκυνήματα του Ψηλορείτη, καθώς στη Μονή Δισκουρίου ανήκε και το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού στην κορυφή του επιβλητικού βουνού.

Στη σημερινή μορφή του προσδιορίζεται χρονικά η οικοδόμηση του κτιριακού του συγκροτήματος κατά την τελευταία περίοδο της Bενετοκρατίας, όπου η μονή είχε φρουριακό χαρακτήρα. Όμως οι καταστροφές που μεσολάβησαν έκτοτε και οι ανακαινίσεις αλλοίωσαν τα περισσότερα στοιχεία που παραπέμπουν σε εκείνη την περίοδο.

Το μικρό καθολικό του Μοναστηριού, που τιμά τον Άγιο Γεώργιο, είναι περίπου στο κέντρο του. Ξεχωρίζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο αλλά και ο μεγάλος αριθμός από εικόνες που το πλαισιώνουν, όπως επίσης λάβαρα κι άλλα εκκλησιαστικά στοιχεία που γεμίζουν τον περιορισμένο χώρο του. 

Kατά την επανάσταση του 1821 η Mονή Δισκουρίου πυρπολήθηκε και καταστράφηκε από τους Οθωμανούς.

Δύο μοναχοί, ο Συμεών και ο Mελέτιος, επέστρεψαν, μετά την επανάσταση, και ανέλαβαν το έργο της ανοικοδόμησης, που κράτησε περισσότερο από μία εικοσαετία. Στο τέμπλο του καθολικού βλέπουμε τη χρονολογία 1830, που παραπέμπει σε αυτό το διάστημα.

Ο όρκος για τις ζωοκλοπές

Η συγκεκριμένη Μονή και ειδικότερα η εικόνα του Αγίου Γεωργίου που φιλοξενεί το καθολικό της συνδέεται με τη μακραίωνη παράδοση του ξεκαθαρίσματος υποθέσεων ζωοκλοπών μεταξύ κτηνοτρόφων.

Η εικόνα φέρει την επιγραφή: «Aυτή η εικών υπάρχει της Μονής του Δισκουρίου. Γέγονε δι’ εξόδων του θεοφιλεστάτου Αγίου Pεθύμνης και Aυλοποτάμου κυρίου Kαλλινίκου, ου ταις αγίαις πρεσβείαις μνήσθητι Xριστέ Bασιλεύ εν τη βασιλεία σου μετά γονέων και αδελφών αυτού».

Όπως χαρακτηριστικά περιγράφει ο Νίκος Ψιλάκης: «Αν γινόταν ζωοκλοπή σ' εκείνα τα μέρη, στον Άη Γιώργη κατέφευγαν. Το θύμα της κλοπής έβαζε ρωτηχτάδες, προσπαθούσε ν' ανακαλύψει τον δράστη. Αποδείξεις, όμως, ήταν δύσκολο να βρεθούν.

Αλλά στις μικρές κοινωνίες, που σέβονταν τους εθιμικούς κανόνες δικαίου, ακόμη και οι υποψίες ήταν αρκετές για να λυθούν οι διαφορές και να επέλθει ξανά η γαλήνη στην κοινότητα.

Το θύμα της ζωοκλοπής καλούσε αυτόν που υποψιαζόταν για κλέφτη. «Να πάμε στον Άη Γιώργη να ξεκαθαριστούμε». Δεν είχε λυτρωμό όποιος αρνιόταν να πάει. Τον θεωρούσαν ένοχο και ήταν υποχρεωμένος από τους ίδιους κανόνες εθιμικού δικαίου να επιστρέψει τα κλοπιμαία...

Τρέμοντας πλησίαζαν οι βοσκοί την εικόνα του αγίου. Μπροστά σε τούτον τον αγέρωχο άγιο δεν μπορούσαν να ξεστομίσουνε ψέματα. Ακουμπούσαν την παλάμη του χεριού στην εικόνα και με τη συστολή που αρμόζει σε μια τόσο ιερή στιγμή άρχιζαν ν' απαγγέλλουν τον όρκο: "Νη Ζα, φάσκω σου και κάτεχέ το..." ή "Μα τον Ζα, δεν σε πείραξα..."

Μα τον Δία, δηλαδή! Τον αρχαίο θεό, τον γεννημένο στην Κρήτη, τον θνήσκοντα θεό που ανασταινόταν κάθε χρόνο μαζί με τη φύση.

Μπορεί να μην ήξεραν οι αναλφάβητοι βοσκοί του Μυλοποτάμου τι σημαίνουν οι λέξεις νη και Ζα. Όμως, έτσι το βρήκαν κι έτσι το κράτησαν. Κανείς δεν ξέρει πόσους αιώνες επαναλάμβαναν οι ορεσίβιοι Κρήτες τις ίδιες λέξεις, τον ίδιο όρκο».

Ο ρόλος της κατά την Τουρκοκρατία

Αλώβητη δεν άφησε τη Μονή Δισκουρίου ούτε ο σεισμός της 12ης Oκτωβρίου 1856. Της προξένησε μεγάλες ζημιές.

Στην επανάσταση του 1866 λειτούργησε στον χώρο της επαναστατικό κέντρο και έδρα της επαναστατικής επιτροπής.Ο ρόλος της Mονής από το 1866 έως το 1869 ήταν σημαντικός. Χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη τροφίμων και πυρομαχικών, αλλά και ως εστία φιλοξενίας των επαναστατών και πρόχειρο ιατρείο για την παροχή πρώτων βοηθειών στους αγωνιστές.

Αυτή την προσφορά της την πλήρωσε όμως ακριβά κι έτσι κατά το τελευταίο έτος της επανάστασης οι Οθωμανοί την πυρπόλησαν.

Οι απανωτές καταστροφές έκαναν στη συνέχεια το έργο της ανοικοδόμησης της δύσκολο. Οι μοναχοί περιορίστηκαν δραματικά σε αριθμό κι έτσι το 1900 κρίθηκε η Μονή διαλυτέα.

Tο 1935 προσαρτήθηκε στη Μονή Xαλέπας. Μετά το 1993 εγκαταστάθηκε ως επιστάτης και στη συνέχεια ως ηγούμενος της ο ιερομόναχος Pαφαήλ Mαϊνωλάς, ο οποίος της έδωσε νέα, ανακαινιστική πνοή διατηρώντας την ζωντανή.

(Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και δημοσίευση του Νίκου Ψιλάκη με τίτλο «Άγιος Γεώργιος και Δίας Μαζί στους όρκους των ορεσίβιων Κρητικών»).

Δείτε επίσης:

Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου κοντά στη Μονή Δισκουρίου στο Μυλοπόταμο

Αγία Μαύρα: Η προστάτιδα της Λευκάδας και το παρεκκλήσι της στη Μονή Δισκουρίου στο Μυλοπόταμο