Μοναστήρια και ναοί που τιμούν την Κοίμηση της Παναγίας στην Κρήτη

 

Πάσχα του καλοκαιριού έχουν χαρακτηρίσει τη γιορτή της Κοίμησης της Παναγίας κι όχι άδικα αφού πρόκειται για μια μεγάλη και λαμπρή γιορτή που δεν περιέχει πένθος αφού η Θεοτόκος με το θάνατο της «μετέστη προς την ζωήν».

Η Παναγία, το όνομα της οποίας επικαλείται κάθε χριστιανός στις δύσκολες στιγμές του ελπίζοντας στη μητρική της αγάπη και μέριμνα, τιμάται από δεκάδες μονές, ναούς και ξωκλήσια στην Κρήτη που είναι αφιερωμένα στην Κοίμηση της.

Χιλιάδες πιστοί συρρέουν στη χάρη της σε γνωστά και λιγότερο γνωστά προσκυνήματα της  Παναγίας για να ανάψουν ένα κερί, να εκπληρώσουν τάμα τους και να δοξάσουν το όνομα της.

Ξεχωρίσαμε κάποια απ αυτά και σας τα παρουσιάζουμε.

Η Ιερά Μονή Αγκαράθου

Η Μονή Αγκαράθου βρίσκεται σε μία κατάφυτη περιοχή στη θέση του υψώματος Σωρός Παντελή, σε απόσταση 23 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά από το Ηράκλειο. Πρόκειται για φρουριακή μονή με το ναό στον τύπο του σταυροειδούς με τρούλο. Ο ναός είναι δίκλιτος, με το ένα κλίτος να είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και το άλλο στον Άγιο Μηνά. Το μεγάλο πανηγύρι της μονής λαμβάνει χώρα την ημέρα εορτής της Κοιμήσεως της Παναγίας στις 15 Αυγούστου.

Το όνομα του μοναστηριού προέρχεται από το φυτό αγκαραθιά κάτω από το οποίο λέγεται ότι βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας και όπου αργότερα χτίστηκε η εκκλησία. Σήμερα μπροστά στο ιερό του ναού υπάρχει ροδιά κάτω από την οποία οι μοναχοί κρατάνε αναμμένο στον κορμό της ένα καντήλι. Σύμφωνα με την παράδοση, η περίφημη «ρογδιά της Αγκαράθου» είναι η αρχική αγκαραθιά την οποία μπόλιασαν οι μοναχοί της εποχής, με αποτέλεσμα να μετατραπεί με θαυματουργό τρόπο σε δένδρο.

Η Μονή Αγκαράθου είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Κρήτης. Για τη χρονολογία της ίδρυσης της μονής δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες. Υπολογίζεται ότι ιδρύθηκε στα χρόνια της Β’ Βυζαντινής περιόδου (961 – 1204 μ.Χ.).

​ Ιερά Μονή Παλιανής

Η γυναικεία Μονή Παλιανής στο Βενεράτο, είναι ένα από τα πιο παλιά μοναστήρια της Κρήτης και περίοπτη θέση στην αυλή της έχει η Ιερή Μυρτιά.

Το γυναικείο μοναστήρι χτίστηκε κατά την πρώτη βυζαντινή περίοδο και συναντάται με τα ονόματα Παλαιά, Πάλαι και Πάλα, από όπου προήλθε και η σημερινή του ονομασία.

Στις αρχές του 14ου αιώνα το μοναστήρι καταλήφθηκε από το Λατίνο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης, παρά την προσπάθεια του Πατριάρχη να κρατήσει τη μονή ως σταυροπηγιακή στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Η μονή είχε προσελκύσει το ενδιαφέρον του Πάπα Κλήμεντα Δ’ λόγω της μεγάλης ακίνητης περιουσία της.

Η εκκλησία με την σημερινή της μορφή ξεκίνησε να χτίζεται το 1826, στο σημείο όπου υπήρχε εγκαταλελειμμένος ναός. Το μοναστήρι έχει υποστεί σοβαρές ζημιές από τους Τούρκους κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821 και είχαν σφαγιαστεί οι μοναχές. Η μόνη που κατάφερε να επιβιώσει ήταν η μοναχή Παρθενία, η οποία συνέδραμε για την ανοικοδόμηση του ναού.

Ιερός Ναός Παναγίτσας Μασταμπά

Αγαπημένος ναός για τους κατοίκους της πόλης του Ηρακλείου κι όχι μόνο της συνοικίας του Μασταμπά.

Κτίστηκε από πρόσφυγες του 1922 για να έχουν μαζί τους την Παναγία και στην νέα τους πατρίδα. Αρχικά κατασκευάστηκε ο μικρός ναός ενώ ο δεύτερος και μεγαλύτερος  θεμελιώθηκε το 1962.

Στην επιγραφή του ναού διαβάζουμε: Ο πάνσεπτος ούτος Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου θεμελιώθηκε εν έτη 1962 υπό του αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ευγενίου επί ιερατείας Καλλίστου Μηλιαρά. Οικοδομήθηκε υπό του εκκλησιαστικού συμβουλίου, τη συνδρομή του συλλόγου ενοριτών Παναγίας Μασταμπά επί πρωτοπρεσβύτερου Εμμανουήλ Γιγουρτάκη.

Ανακαινίσθηκε εν έτη 1991 13εις Οκτωβρίου υπό του αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Τιμοθέου επί πρωτοπρεσβύτερου Νικολάου Πασχαλίδη.

Ιερός Ναός Παναγίας Καμαριανής στη Νέα Αλικαρνασσό

Εκεί χτυπά η καρδιά των Μικρασιατών κατοίκων της περιοχής κι όχι μόνο.

Η Ιερή Εικόνα της «Παναγίας Καμαριανής» βρέθηκε με θαυμαστό τρόπο κατά τον 19ο αιώνα στην πόλη της Αλικαρνασσού της Μικράς Ασίας.

Εκεί, μας λέει η ιστορία, ζούσε μια ευσεβής χριστιανή, την οποία επισκέφτηκε σε όνειρο η Παναγία, με μορφή μαυροφορεμένης επιβλητικής γυναίκας, λέγοντας της να εγκαταλείψει το σπίτι της γιατί αποτελούσε κτήμα δικό της. Το όνειρο επαναλήφθηκε τέσσερις φορές.

Την τέταρτη φορά η Παρθένος της αποκάλυψε, ότι μέσα στο σπίτι ήταν θαμμένη η Εικόνα της και υπέδειξε το μέρος, όπου έπρεπε να σκάψουν για να τη βρουν.

Η γυναίκα αναζήτησε την Εικόνα και την βρήκε, πράγματι, κάτω από μία καμάρα, γι' αυτό και της έδωσαν την επωνυμία «Καμαριανή».

Η Εικόνα παρέμεινε στο Ναό της στην Αλικαρνασσό της Μ. Ασίας μέχρι το 1922. Δίπλα του βρισκόταν η κατοικία της Μαριγίτσας Τακόρη, η οποία είχε και την επιμέλεια του.

Η ευσεβής εκείνη γυναίκα φεύγοντας από την Αλικαρνασσό, μέσα στον πανικό της Μικρασιατικής καταστροφής, πήρε και την Εικόνα μαζί της ως Κειμήλιο και με αυτήν εγκαταστάθηκε στην Κάλυμνο. Μετά τον θάνατο της οι συγγενείς της μεταφέρθηκαν στην Αθήνα χωρίς να ξεχάσουν την Εικόνα.

Οι κάτοικοι της Αλικαρνασσού της Μικράς Ασίας που εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη και ίδρυσαν το προάστιο της Νέας Αλικαρνασσού στο Ηράκλειο αναζήτησαν την Εικόνα κατάφεραν να τη βρουν και μετά από πολύ προσπάθεια τη μετέφεραν στην Κρήτη κι έκτισαν ναό που εγκαινιάστηκε στις 29 Ιουνίου 2003 όπου και την τιμούν

Μονή Παναγίας Σπηλιώτισσας

Η μονή της Παναγίας Σπηλιώτισσας, στον Άγιο Βασίλειο του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων, λειτουργεί σήμερα ως μετόχι της Μονής Σινά.

Απέχει περίπου 22 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και είναι κτισμένη σε μια καταπράσινη λαγκαδιά, μέσα σε ένα μικρό φαράγγι, σε ένα τόπο γεμάτο θρησκευτικές μνήμες.

Τεράστια πλατάνια και πυκνή βλάστηση κρύβουν το μοναστήρι το οποίο λειτουργεί ως γυναικείο εδώ και περίπου τέσσερις δεκαετίες. Η Σπηλιώτισσα είναι δομημένη πάνω στην πλαγιά του λόφου ενώ ο κεντρικός ναός της φτιάχτηκε μέσα στη σπηλιά, υποδηλώνοντας παλιές λατρευτικές συνήθειες και ενδεχομένως αρχαία λατρεία στον ίδιο χώρο.

Το σπήλαιο της μονής Σπηλιώτισσας καταγράφεται ως λατρευτικό κέντρο από την εποχή του Βυζαντίου.Πριν από το 1500 είχε μάλιστα τοιχογραφηθεί και ίχνη τοιγραφιών μπορεί να διακρίνει κανείς και σήμερα.

Κατά την Ενετοκρατία φέρεται να ανήκε στην οικογένεια των ευγενών Falier, ενώ στα τέλη του 16ου αιώνα βρίσκουμε εκεί τον λόγιο Ιωάννη Μορεζίνο, ο οποίος διετέλεσε και διευθυντής της Σιναΐτικης Σχολής της Αγίας Αικατερίνης στον Χάνδακα.

Αγία Μονή Βιάννου

Στην έξοδο του φαραγγιού του Αφρατιού βρίσκεται η Αγία Μονή, μοναστήρι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. 

Σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε από τρεις Κύπριες μοναχές, οι οποίες αρχικά έχτισαν την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στον Κερατόκαμπο. Το μοναστήρι λειτούργησε κανονικά έως το 1842, αλλά από το 1842 έως το 1865 ερημώθηκε.

Το δεκαπενταύγουστο, στη γιορτή του μοναστηριού, γίνεται μεγάλο πανηγύρι με πολλούς προσκυνητές από τα γύρω χωριά.

​Ιερά Μονή Παναγίας Καλυβιανής

Η γυναικεία κοινοβιακή μονή της Παναγίας Καλυβιανής βρίσκεται στο 60ο χλμ της οδικής αρτηρίας Ηρακλείου Τυμπακίου, στρίβοντας σε δεξιά διακλάδωση. Το μοναστήρι είναι χτισμένο σε υψόμετρο 80 μέτρων και υπάγεται στο δήμο Φαιστού.

Η τρίκλιτη εκκλησία του μοναστηριού είναι αφιερωμένη στο Γενέσιο, τον Ευαγγελισμό και την Κοίμηση της Θεοτόκου.

Στην τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα η Παναγία η Καλυβιανή βρισκόταν στην βυζαντινή εποχή ανδρικό Μοναστήρι, το οποίο καταστράφηκε από τους Τούρκους και οι μοναχοί του έγιναν μάρτυρες. Σήμερα σώζεται μόνο το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής, που χρονολογείται τον 14ο αιώνα. Στον ναό της Ζωοδόχου Πηγής βρέθηκε και η θαυματουργός εικόνα του Ευαγγελισμού.

Ιερά Μονή Γκουβερνιώτισσας Ποταμιές

Η μονή της Παναγίας Γκουβερνιώτισσας βρίσκεται κοντά στο χωριό Ποταμιές, περίπου 5km από τη Χερσόνησο.Είναι κτισμένη σε μικρό λόφο με ωραία θέα στη Λαγκάδα και το φράγμα Αποσελέμη.

Σήμερα ο ανακαινισμένος χώρος της μονής δεν είναι μόνο τόπος λατρείας , αλλά και εστία πολιτισμού και εθνικής συνειδητοποίησης.

Ο ναός, σταυροειδής με τρούλο, είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι από τους παλαιότερους στην Κρήτη. Είναι διακοσμημένος με σπουδαίες τοιχογραφίες.

Ιερά Μονή Παναγίας Οδηγήτριας Γωνιάς

Η ιστορία της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Οδηγητρίας Γωνιάς αρχίζει από τα μέσα του 9ου αιώνα, τότε που για πρώτη φορά κτίσθηκε, από ζηλωτές Μοναχούς, στη θέση «Μένιες» του Ακρωτηρίου αυτού προς τιμή του Αγίου Γεωργίου στον ίδιο τόπο, που υπήρχε το Ιερό της θεάς Δικτύνης - Βρυτομάρτιδος Αρτέμιδος. 

Οι συχνές και βάρβαρες επιδρομές των πειρατών σ' εκείνη την περιοχή, και φυσικά εναντίον της Μονής, ανάγκασαν τους Μοναχούς και ασκητές να ζητήσουν ασφαλέστερο τόπο μοναχικής ζωής. Έτσι ήλθαν νοτιότερα και σχεδόν στη «ρίζα» του Ακρωτηρίου κατά το 13ο αιώνα και έκτισαν το μικρό Μοναστήρι, που σήμερα είναι το Κοιμητήριο της Μονής.

Από το μικρό αυτό Μοναστήρι, αρχές του 17ου αιώνα, ο Μοναχός Βλάσιος, από την Αμάσεια της Κύπρου, άρχισε να κτίζει τη Μονή στη θέση που είναι σήμερα (ύστερα από μια οπτασία, κατά την παράδοση) και το έργο του συνέχισε ο Ιερομόναχος Βενέδικος Τζαγκαρόλας, ο οποίος καταγόταν από ονομαστή οικογένεια των Χανίων, που η ρίζα της ήταν Βενετική κι είχε προσχωρήσει στο Ορθόδοξο Δόγμα.

Ένας ευγενής των Χανίων, ο Γεώργιος Μουρμούρης, χάρισε τεράστια περιουσία στη Μονή, που βοήθησε σημαντικά τόσο για την οικοδόμηση, όσο και για τη συντήρηση της και γι’ αυτό και δίκαια, συγκαταλέγεται στους κτήτορες της Μονής. Το χτίσιμο άρχισε το 1618 και ο Ναός της τελείωσε το 1634, όπως μαρτυρεί η επιγραφή που είναι χαραγμένη στο δυτικό πάνω μέρος του τρούλου.

Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας

Η μονή της Παναγίας της Χρυσοσκαλίτισσας βρίσκεται 72χλμ νοτιοδυτικά των Χανίων, πολύ κοντά στη μαγευτική λιμνοθάλασσα του Ελαφονησίου.

Ως το 2012 λειτουργούσε ως γυναικείο μοναστήρι, καθώς τη χρονιά αυτή τοποθετήθηκε μοναχός, αφού το 2008 απεβίωσε η τελευταία μοναχή. Το μοναστήρι είναι κτισμένο με μορφή φρουρίου, σκαρφαλωμένο σε βράχο 35μ με απεριόριστη θέα στη θάλασσα.

Στην απογραφή του 1637 αναφέρεται ως Παναγία Γουνοσκαλίτισσα από τον ιερέα του χωριού Κούνενι (σημερινή Βάθη). Δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία ιδρύσεως της μονής, αλλά εικάζεται ότι τοποθετείται στα χρόνια της όψιμης Ενετοκρατίας, περίπου το 1500.

Η ονομασία Χρυσοσκαλίτισσα οφείλεται στο ένα σκαλοπάτι από τα 98, που κατά την παράδοση ήταν χρυσό. Λέγεται ότι μόνο όσοι πιστεύουν πραγματικά μπορούν να το δουν ακόμη.

​Παναγία Χαρακιανή

Ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Κρήτης η Παναγιά η Χαρακιανή στο Μπαλί Ρεθύμνου, το σημαντικό ιερό προσκύνημα που ανήκει στην Ιερά Μονή Ατάλης.

Εκεί συναντάμε το έθιμο των δεκαπενταριστών των πιστών που στήνουν πρόχειρα καταλύματα στα οποία και διαμένουν καθ' όλη την περίοδο της νηστείας του μικρού Πάσχα, όπως ονομάζουν στην Κρήτη την περίοδο νηστείας των 15 ημερών από 1η έως και 15 Αυγούστου.

Κτίσμα βυζαντινό ο ναός της συγκεντρώνει χιλιάδες πιστούς το Δεκαπενταύγουστο

​​​​Παναγία «Βρυωμένου» Μεσελέρων Ιεράπετρας

Η Ιερά Μονή Παναγίας Βρυωμένου βρίσκεται σε απόσταση περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων, ανατολικά του χωριού Μεσελέροι στην κορυφογραμμή του όρους Σταυρός της πρώην επαρχίας Ιεράπετρας.

Φωλιασμένη σε μια βραχώδη περιοχή, σε μια εκ φύσεως οχυρή και εξαιρετικής ομορφιάς θέση, όπου παλιότερα, πριν τις καταστροφικές πυρκαγιές των τελευταίων χρόνων, δέσποζε το πράσινο και τα γάργαρα νερά, παραμένει αθέατη, παρόλο που βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 600 μέτρων. 

Είναι αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου, 8 Σεπτεμβρίου, όμως το Μοναστήρι πανηγυρίζει κατά την εορτή της Κοιμήσεως, 15 Αυγούστου.

​Ιερά Μονή Κρουσταλλένιας Οροπέδιο Λασιθίου

Είναι κτισμένη σε μια μικρή εδαφική ανύψωση, στην δεξιά πλευρά της κοίτης του Χαβγά απέναντι από τον Αγ. Κωνσταντίνο.

Η Μονή Κρουσταλλένιας είναι το θρησκευτικό κέντρο του Οροπεδίου Λασιθίου.Πότε ιδρύθηκε η μονή δεν είναι γνωστό.

Ορισμένες φιλολογικές μαρτυρίες κάνουν λόγο για ύπαρξη της μονής τον 13ο αιώνα, οπότε η ίδρυσή της θα πρέπει να τοποθετηθεί στην Β’ Βυζαντινή περίοδο.

Ιερός Ναός Μεγάλης Παναγιάς Νεάπολης

Ο Μητροπολιτικός Ναός της Νεάπολης είχε θεμελιωθεί το 1889 από τον επίσκοπο Μελέτιο Χλαπουτάκη, οικοδομήθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος από τον διάδοχό του επίσκοπο Τίτο Ζωγραφίδη και ολοκληρώθηκε από τον επίσκοπο Διονύσιο Μαραγκουδάκη, ο οποίος και τον εγκαινίασε στις 27 Σεπτεμβρίου 1927.

Ονομάζεται Μεγάλη Παναγία εξαιτίας αντιγράφου εικόνας με αυτή την ονομασία η αυθεντική εικόνα της οποίας υπάρχει στα Ιεροσόλυμα