Η ιστορία της Καλλίτσας Ψαράκη από το Αποδούλου-Πουλήθηκε για σκλάβα και κατέληξε λαίδη (φωτο)

Μπορεί να μοιάζει με παραμύθι, απ’ αυτά που κατά κόρον μεταφέρονταν στο παρελθόν από στόμα σε στόμα στα χωριά της Κρήτης, όμως η ιστορία της Καλλίτσας Ψαράκη από το Αποδούλου Αμαρίου είναι πέρα για πέρα αληθινή.

Βέβαια ως ένα σημείο υπάρχουν δυο εκδοχές της.

Βρισκόμαστε μετά το 1821 που η Κρήτη έχει επαναστατήσει ενάντια στους Οθωμανούς και οι κάτοικοι περιοχών του Αμαρίου έχουν κρυφτεί, σε βουνά οι άνδρες και σπηλιές οι γυναίκες, για να γλιτώσουν την εκδικητική μανία των κατακτητών.Την ίδια περίοδο ο τόπος μαστίζονταν και από την πανώλη.

Ο προεστός από το Αποδούλου Αλέξανδρος Ψαράκης είχε χάσει ήδη από αυτή την ασθένεια τέσσερα από τα παιδιά του και για να γλιτώσει την κόρη του Καλλίτσα και το γιο του Ιωάννη, που του είχαν απομείνει, τα έστειλε μακριά να μείνουν σε μια καλύβα, στη θέση «Βλαστού Κάμπος» μαζί με άλλα τρία ξένα παιδιά και τη μητέρα τους.

Η δεύτερη εκδοχή μας λέει πως δεν έκρυψε μόνο τα δυο παιδιά του αλλά τα τέσσερα μαζί με τη σύζυγο του Αγγελικώ και τρία ορφανά, όχι λόγω πανώλης, αλλά από φόβο μην τα βρουν οι Οθωμανοί και τα σκοτώσουν μαζί με τη γυναίκα του.

Είτε με τη μια είτε με την άλλη εκδοχή πάντως, μόλις μαθεύτηκε πως οι νικημένοι από τους Σφακιανούς Οθωμανοί κατευθύνονταν προς το Αμάρι ο Αλέξανδρος Ψαράκης έτρεξε στην καλύβα και συμβούλεψε τα παιδιά του να μείνουν προσεκτικά κρυμμένα για να μην τα αντιληφθούν οι Οθωμανοί.

Πράγματι πέρασε ένας μεγάλος αριθμός στρατιωτών χωρίς να πάρει χαμπάρι τα παιδιά. Ένας ωστόσο εξ αυτών έμεινε πιο πίσω αναζητώντας χόρτα και αυγά για να φάει.

Ο Οθωμανός στρατιώτης πλησίασε την καλύβα και κατάλαβε πως μέσα υπήρχαν άνθρωποι. Άρχισε να ρωτά και να ξαναρωτά αν μέσα υπήρχε κάποιος άνδρας. Η γυναίκα που πρόσεχε τα παιδιά νόμιζε πως αν πει όχι θα γλιτώσουν και δεν θα τους πειράξει.

Όμως εκείνος μόλις ένιωσε ασφαλής μπήκε μέσα στην καλύβα πήρε τη γυναίκα και τα πέντε παιδιά αιχμαλώτους και τους μετέφερε στο Τυμπάκι, όπου έδρευε η τουρκική διοίκηση.

Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή τα παιδιά δεν αντιλήφθηκε μόνο ένας στρατιώτης αλλά δυο που περνούσαν από κει οι οποίοι και αιχμαλώτισαν τη σύζυγο του Ψαράκη Αγγελικώ, τον τρίχρονο Σταυλουλιώ που κρατούσε στην αγκαλιά της, τον 13χρονο Γιώργη, την 11χρονη Καλλίτσα και τον 8χρονο Ιωάννη και από τα άλλα τρία ορφανά παιδιά, που ήταν στην καλύβα, τα δυο μια και το τρίτο ξέφυγε. Στη διαδρομή για Τυμπάκι απελευθέρωσαν τη μάνα με το τριών ετών παιδί της γιατί θεώρησαν πως δεν θα είχαν μεγάλη αξία πώλησης και συνέχισαν με αιχμαλώτους όλα τα υπόλοιπα παιδιά.

Πέρασαν έκτοτε χρόνια κι όπως έμαθαν στο χωριό ο ένας γιος του Αλέξανδρου Ψαράκη είχε καταλήξει στο κονάκι ενός μπέη στο Μεγάλο Κάστρο, σημερινό Ηράκλειο. Τα ίχνη όμως της Καλλίτσας είχαν χαθεί γιατί πουλήθηκε σκλάβα στην αγορά της Αιγύπτου.

Σιγά σιγά η ιστορία άρχισε να λησμονιέται καθώς η Ελλάδα απελευθερώθηκε. Το 1829 ένας Άγγλος έφθασε στα Χανιά με τη σύζυγο του και τους υπηρέτες τους.

Ζήτησαν να συναντήσουν τον Αλέξανδρο Ψαράκη και φανταστείτε τη χαρά του όταν κατάλαβε πως η σύζυγος του ευγενούς Άγγλου ήταν η χαμένη κόρη του η Καλλίτσα.

Το κορίτσι πουλήθηκε ως σκλάβα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και την αγόρασε ένα Άγγλος αρχαιολόγος ο οποίος την πήρε μαζί του στη χώρα του ως οικιακή βοηθό. Εκεί όμως την ερωτεύθηκε ένας νεαρός αξιωματικός του ναυτικού και μετέπειτα ναύαρχος του αγγλικού στόλου, ο Ρόμπερτ Χέϊ. Έτσι από σκλάβα έγινε λαίδη.

Την ιστορία της Καλλίτσας Ψαράκη αναφέρει και ο Άγγλος περιηγητής Πάσλευ στον πρώτο τόμο του έργου του «Travels in Crete».

Γράφει πως φιλοξενήθηκε μάλιστα στο σπίτι του πατέρα της Καλλίτσας, ο οποίος τον περιποιήθηκε πολύ, και με τον συμπατριώτη του Ρόμπερτ Χέϊ και τη σύζυγο του Καλλίτσα πήγαν για πεζοπορία στην Ίδη.

Οι απόγονοι της Καλλίτσας είχαν διηγηθεί πως μόλις το ζευγάρι Ρόμπερτ και Καλλίτσας πρώτη φορά έφθασε στα Χανιά απευθύνθηκε στον Τούρκο Διοικητή και παρακάλεσε να συναντηθεί με τον Ψαράκη. Μετά από λίγες μέρες δυο έφιπποι νιζάμηδες εμφανίστηκαν στο Αμάρι και φθάνοντας στο Αποδούλου ζήτησαν από τον πατέρα της Καλλίτσας να τους ακολουθήσει στα Χανιά. Εκείνος νόμιζε πως επειδή κάποτε είχε σκοτώσει ένα Οθωμανό αποκαλύφθηκε η πράξη του και θα τον τιμωρούσαν.

Πήγε όμως στα Χανιά και εμφανίστηκε μπροστά του ο άγνωστος Άγγλος. Ο φόβος και η γνώση του γύρω από τις πρακτικές ανάκρισης των Οθωμανών τον έκαναν να αρνείται τα πάντα σε ότι τον ρωτούσαν. Έτσι όταν ρωτήθηκε για την κόρη του εκείνος απάντησε πως δεν είχε κόρη. Με τα πολλά εμφανίστηκε μπροστά του η Καλλίτσα και αποκάλυψε την ταυτότητα της περιγράφοντας με λεπτομέρειες το σπίτι τους στο χωριό και το πώς ζούσαν. Έτσι ενώθηκε και πάλι με τον πατέρα της.

Η Καλλίτσα μετά από εκείνο το πρώτο ταξίδι κατάφερε να εμπνεύσει στον σύζυγο της την αγάπη της για την Κρήτη και το Αποδούλου. Έτσι επισκέπτονταν τον τόπο της συχνά και εκείνη βοηθούσε τους δικούς της ανθρώπους όπως μπορούσε.

Ο αρχαιολόγος Σπύρος Μαρινάτος, που έγραψε για αυτή την ιστορία, αναφέρει πως στα χέρια του απογόνου της οικογένειας, του γιατρού Γεωργίου Ψαράκη, είδε ένα αναγνωστικό που είχε χαρίσει η Καλλίτσα στον παππού του με την εξής αφιέρωση:

«Αλεξανδράκη Ψαράκη από την θείαν του κα Καλήτζα Χάϊν, Αποδούλου τη 16 Φεβρουαρίου 1847».

Το ότι η Καλλίτσα αγαπούσε με τον άντρα της τόσο πολύ το χωριό της φαίνεται και από το γεγονός πως έκτισαν εκεί σπίτι το οποίο ξεχώριζε λόγω του ότι ήταν μεγάλο, στο ψηλότερο σημείο και με αρχιτεκτονική που διέφερε κατά πολύ από τα άλλα χωριατόσπιτα.

Ο αρχιμάστορας που ανέλαβε το έργο ήταν από τους πιο φημισμένους στην Κάρπαθο, το ίδιο και οι τεχνίτες βοηθοί του. Το χώμα που χρησιμοποίησαν στο χτίσιμο το έφεραν από τη Σαντορίνη και τις πλάκες που έστρωσαν το σπίτι από τη Μάλτα. Σήμερα δυστυχώς το ωραίο αυτό σπίτι ρημάζει. Η οροφή του δευτέρου ορόφου έχει καταρρεύσει ενώ κινδυνεύει και το υπόλοιπο οικοδόμημα από την απουσία συντήρησης.

Το 1847, λέει η ιστορία μας πως, η Καλλίτσα επέστρεψε στον τόπο που γεννήθηκε με τα δύο μεγαλύτερα παιδιά και το υπηρετικό προσωπικό της και διαδραματίστηκαν συγκινητικές στιγμές καθώς, μετά τον πατέρα της που είχε δει κάποια χρόνια πριν, αγκάλιασε τη μάνα της πρώτη φορά μετά την απαγωγή της από τους Οθωμανούς.

Τα επόμενα χρόνια πήγε στο Αποδούλο κι άλλες φορές η Καλλίτσα με τα τέσσερα παιδιά της, μέχρι που το 1863 πέθανε ο σύζυγος της ενώ στο μεταξύ είχαν αποβιώσει και οι γονείς της κι έτσι σταμάτησε κι εκείνη τα ταξίδια.

(Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τα βιβλία "Αποδούλου" του Γεωργίου Φωτάκη και «Καλλίτσα, η σκλάβα που έγινε Λαίδη», του Κριτόλαου Ψαρουδάκη)