Εντοπίσαμε γκι στο δάσος του Σελάκανου-Οι παραδόσεις και η χριστουγεννιάτικη χρήση του

 

Κι όμως στο δάσος του Σελάκανου στην Ιεράπετρα παρασιτεί πάνω σε πεύκα το περίφημο γκι, το φυτό που τα Χριστούγεννα θεωρείται στολίδι και μάλιστα μια παράδοση στους βόρειους λαούς αναφέρει ότι το φιλί ενός ζευγαριού κάτω από αυτό προκαλεί γονιμότητα, φέρνει αγάπη και ευημερία.

Το γκι που εντοπίσαμε στο Σελάκανο έχει καρποφορήσει, όμως δεν έχουν πάρει ακόμα οι καρποί του το χαρακτηριστικό λευκό χρώμα τους, όπως συμβαίνει κοντά στα Χριστούγεννα.

Ωστόσο έχει ενδιαφέρον το να δει κανείς, μέσα από το φωτογραφικό μας υλικό το φυσικό περιβάλλον όπου αναπτύσσεται και με ποιο τρόπο.

Το γκι ή ιξός, όπως είναι η ονομασία του, ανήκει στην οικογένεια των Βισκοειδών. Όλα τα είδη της οικογένειας αυτής είναι είτε παρασιτικά είτε ημι-παρασιτικά. Η λατινική λέξη viscus όπως και η ελληνική λέξη Ιξός αναφέρονται στη γλοιώδη υφή των καρπών του. Αυτές οι λέξεις συνδέονται και με τις λέξεις vis και ισχύς, που σημαίνουν δύναμη.

Όλα τα είδη Χριστουγεννιάτικου Ιξού είναι ημι-παρασιτικά. Λαμβάνουν δηλαδή ένα μέρος των θρεπτικών συστατικών που χρειάζονται για την ανάπτυξή τους απομυζώντας με τις ρίζες τους τους χυμούς από τα κλαδιά ή τους κορμούς των δέντρων «ξενιστών» στα οποία προσκολλούνται και αναπτύσσονται, αλλά περιέχουν επίσης χλωροφύλλη και μπορούν να κάνουν φωτοσύνθεση για να παράγουν μόνα τους την τροφή τους.

Οι καρποί τους που μοιάζουν με κερασάκια τρώγονται από τα πουλιά και οι σπόροι τους μπορούν να γονιμοποιηθούν μόνο αφού περάσουν από το πεπτικό σύστημα των πουλιών. Κι αυτό είναι ένα ενδιαφέρον στοιχείο της ύπαρξης τους.

Ο αυθεντικός χριστουγεννιάτικος ιξός είναι ο Viscum album, ένα είδος που απαντάται στην Ευρώπη και ζει παρασιτικά σε έναν μεγάλο αριθμό διαφορετικών ειδών δέντρων. Οι καρποί του είναι λευκά μπαλάκια.

Αυτό είναι το πραγματικό γκι κι όχι διάφορα άλλα φυτά με κόκκινους καρπούς.

Η εικόνα που έχει το γκι κοντά στις γιορτές (πηγή φωτο. phytomednepal.com)

Οι παραδόσεις για το γκι

Να επισημάνουμε πως οι χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις προέρχονται από ένα έθιμο των Ρωμαίων, οι οποίοι συνήθιζαν να στέλνουν κλαδιά  δέντρων μαζί με άλλα δώρα στους φίλους τους, κατά τη διάρκεια του εορτασμού της Saturnalia.

 Αυτό το έθιμο το υιοθέτησαν και οι πρώτοι Χριστιανοί.

Η προέλευση των διακοσμήσεων φαίνεται να συνδέεται και με τους Δρυίδες οι οποίοι λέγεται πως διακοσμούσαν τις καλύβες τους με αειθαλή  δέντρα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, για να τα χρησιμοποιούν σαν κατοικία τους τα πνεύματα του δάσους.

Ένας παλιός μύθος λέει ότι το γκι φύτρωσε για πρώτη φορά στις πατημασιές του Χριστού, όταν αυτός βάδιζε στη γη.

Πιθανότητα η σχέση με αυτούς τους μύθους ήταν ο λόγος που το γκι ονομάστηκε το «Άγιο Δέντρο», όπως αναφέρεται γενικότερα από τους παλιότερους συγγραφείς.

O ιξός μπορεί σήμερα να υιοθετείται ως γιορτινή παράδοση από χριστιανικούς λαούς όμως είναι ειδωλολατρικής προέλευσης και δεν έχει κανένα χριστιανικό συμβολισμό.

Οι βόρειοι λαοί, και κυρίως οι Άγγλοι, πιστεύουν ότι το γκι είναι το σύμβολο της αγάπης, της ειρήνης και της ευημερίας, γι’ αυτό άλλωστε και το επιλέγουν για να στολίσουν μ’ αυτό τα σπίτια τους τα Χριστούγεννα και το νέο έτος.

Οι παραδόσεις που σχετίζονται με το φιλί κάτω από τον ιξό, αυτές προέρχονται από τον ρωμαϊκό εορτασμό της Saturnalia, οπότε και οι άνθρωποι πίστευαν ότι το φιλί κάτω από το γκι προήγε τη γονιμότητα. Σε πολλούς άλλους πολιτισμούς, όπως οι Κέλτες, θεωρείται ότι ο ιξός είχε μαγικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνταν ως αντίδοτο του δηλητηρίου, ενώ θεωρείτο ιερό φυτό.

Σύμφωνα, τέλος, με τη μυθολογία των Σκανδιναβών, ο γιος της θεάς της αγάπης Frigga, ο  Balder,  δεν μπορούσε να πληγωθεί από τίποτα πάνω ή κάτω από τη γη.

Ένας εχθρός του όμως ο Loki, θεός του κακού, ήξερε πως μόνο ένα φυτό δεν φυτρώνει ούτε πάνω ούτε κάτω στη γη και αυτό ήταν το γκι, που φυτρώνει μόνο πάνω στον κορμό δέντρων.

Έφτιαξε, λοιπόν, ένα βέλος από γκι και σκότωσε τον Balder.

 Για τρεις μέρες, όλα τα στοιχεία του σύμπαντος προσπαθούσαν να επαναφέρουν τον Balder στη ζωή. Τελικά, η μητέρα του Frigga κατάφερε να τον επαναφέρει.

Η παράδοση λέει ότι τα δάκρυα που έχυσε για τον γιο της μεταμορφώθηκαν σε καρπούς πάνω στο γκι και από τη χαρά της η Frigga φιλούσε όποιον πέρναγε κάτω από το  φυτό.