Το ποδαρικό της Πρωτοχρονιάς στην Κρήτη από οικόσιτα ζώα-Ο αγροτικός συμβολισμός

 

Το ποδαρικό της Πρωτοχρονιάς στην Κρήτη του παρελθόντος ήταν ένα από τα πιο σημαντικά παρατηρήματα και μάλιστα για να αποφύγουν στα χωριά ο πρώτος που θα πατήσει το σπίτι την πρώτη μέρα του νέου έτους να είναι κάποιος γρουσούζης και κακότυχος ορισμένοι φρόντιζαν το ποδαρικό να γίνει έγκαιρα είτε από εικόνισμα είτε από κάποιο ζώο.

Οι αγροτικές οικογένειες που καλλιεργούσαν τη γη επέλεγαν, κατά κύριο λόγο, το ποδαρικό στο σπιτικό τους να το κάνει η αγελάδα τους ενώ αν η κύρια πηγή εισοδήματος τους ήταν η κτηνοτροφία το ποδαρικό γινόταν από ένα πρόβατο.

Όπως αναφέρει ο Νίκος Ψιλάκης στο βιβλίο του "Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη-Έθιμα στον κύκλο του χρόνου", τα δυο αυτά ζώα θεωρούνταν αγαθά και ευλογημένα.

Και αυτή τη θεώρηση επιβεβαίωνε και η ίδια η εκκλησία μαθαίνοντας μας πως τα βόδια ζέσταναν το μικρό Χριστό στη φάτνη της Βηθλεέμ ενώ ο παραβολικός λόγος χαρακτηρίζει τον Ιησού ως αμνό και καλό ποιμένα.

Για τον αγρότη-καλλιεργητή η αγελάδα συμβόλιζε τον καλό και μπιστικό εργάτη, το σύμμαχο στον αγώνα της επιβίωσης, μιας και ο ρόλος της ήταν καθοριστικός τόσο στο ξεκίνημα της νέας παραγωγικής περιόδου (σπορά) όσο και στο τελείωμα της (αλώνισμα).

Από το βράδυ, λοιπόν, οι νοικοκυρές σε κάποιες περιοχές της Κρήτης έπλαθαν τα "κουλούρια των καματερών", όλα φτιαγμένα με δυο στριφτά κορδόνια ζυμαριού που τα είχαν ψήσει στο φούρνο με τα γιορταστικά ψωμιά της Καλοχρονιάς. 

Ένα τέτοιο κουλούρι προσέφεραν στο ζώο για να το φάει ενώ του κρεμούσαν άλλα δυο στα κέρατα, το καλημέριζαν και του εύχονταν χρόνια πολλά. Στη συνέχεια το άφηναν ελεύθερο να κάνει τη βόλτα του στο πόρτεγο (το μεγάλο δωμάτιο του σπιτιού) γιορτάζοντας μαζί με τους αφέντες του την έλευση του νέου έτους.

Κι αν αναρωτιέστε τι γινόταν αν ερχόταν του ζώου την ώρα που ήταν στο σπίτι να κάνει την ανάγκη του τότε θα εκπλαγείτε μαθαίνοντας πως η χαρά των νοικοκυραίων πολλαπλασιάζονταν αφού θεωρούνταν γούρι το να αφοδεύσει η αγελάδα μέσα στο δωμάτιο τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς.